Print0001 TIF

Rozwój fizyczny dzieci

i młodzieży

Barbara Woynarowska

rosnąć, rozwijać się). W rozwoju tym wyróżnia się następujące, wzajemnie ze sobą powiązane sfery, często o różnej dynamice zmian:

motorycznym)*

Pojęcie rozwoju (ang. growth and development) jest nieodłącznie związane z dziećmi i młodzieżą (populacja w wieku rozwojowym). Znajomość prawidłowego przebiegu rozwoju, jego odmian i zaburzeń stanowi podstawę pediatrii.

Podstawowe pojęcia

Rozwój — proces ukierunkowanych zmian, w którym dany obiekt przechodzi przez kolejne etapy przemian, od stanów prostszych, mniej doskonałych, do bardziej złożonych, doskonalszych (pod określonym względem).

Rozwoj osobniczy (ontogenetyczny. ontogeneza)

—    proces przemian morfologicznych, fizjologicznych, psychicznych w ciągu całego życia człowieka

—    ód ża pł ódńiehiakómó rk i j aj owej przez”plemnik' do śmierci. Dziedziną nauki zajmującą się rozwojem osobniczym i wpływem na jego przebieg różnych czynników jest 2rńksoIogi^> {auksein — gr.

rozwój fizyczny (biologiczny) — morfologiczny, funkcjonalny, motorycżńy;

—    rozwój psychiczny — umysłowy, emocjonalny, moralny, duchowy;

—    rozwój społeczny;

— rozwój seksualny.

V T r    ^J - * i ’ +

W tym rozdziale zajmować się będziemy głównie rozwojem fizycznym.

R^wój filogenetyczny (rodowy, filogeneza, an-tropogeneza) — wieloetapowy proces ewolucyjny,

sięgający w głąb drzewa rodowego ssaków. Człowiek, w trwającym kilkadziesiąt milionów lat procesie rozwoju rodowego, osiągnął swoisty przebieg ontogenezy.

Rozwój fizyczny lub biologiczny — całokształt procesów biologicznych, obejmujących następujące aspekty:

—    wzrastanie )— proces zmian ilościowych, powiększanie się wymiarów i masy ciała przez: rozrost (hipertrofia) i rozplem (hiperplazja — zwiększanie się liczby) komórek;

—    różnicowanie — zmiany w strukturze komórek, tkanek, formowanie~się kształtów i proporcji organizmu; są to zmiany jakościowe, charakterystyczne dla różnych okresów rozwoju, które uzasad-niają powiedzenie, że „dziecko nie jest miniaturą człowieka dorosłego”;

w. •

—    dojrzewanie—doskonalenie funkcji poszcze-gólnych narządów, układów i organizmu jako całości.

W, rozwoju fizycznym wyróżnić zatem można komponenty dotyczące:

— ciała (soma) — rozwój morfologiczny, somatyczny;

— funkcji organizmu, w tym: rozwój motorycz-ny (rucHowy) — pojawianie się nowych ruchów, uczenie się złożonych czynności ruchowych, coraz bardziej celowe zachowania motoryczne i większa sprawność fizyczna organizmu; rozwój zdolności do wysiłków fizycznych i wydolności fizycznej: te sfery rozwoju są powiązane z rozwojem psychicznym (u małego dzięcka mówimy o rozwoju psycho