Obraz0015

Zrozumieć Unię Europejską

samodzielnego sprawowania władzy .publicznej przez powołane do tego celu organy. Druga funkcja - administrowanie — oznacza, że region zajmuje się administracją w takim zakresie, w jakim określiły to władze państwowe;

administracyjny (w państwie unitarnym) jest wyposażony w prawo do wykonywania śctglę sprecyzowanych zadań, nie ma natomiast tzw. kompetencji generalnych. Region nie ma władzy wykonawczej, jej funkcje są delegowane na przedstawiciela rządu działającego w regifinie.

1.2. Regiony, w wybranych relacjach funkcjonalnych

Relacje państwó-region. Relacje między państwem a regionem mogą kształtować się na wiele sposobów. W Unii Europejskiej nie ma jednolitego modelu kształtowania się. takich relacji, podobnie jak nie ma jednolitego modelu regionu. Są państwa, w których region wyróżnić jest niezwykle trudno (Luksemburg), ale są też państwa, w których funkcjonuje kilka rodzajów regionów (np. Niemcy). Generalnie relacje między państwem a regionem wynikają przede wszystkim ze specyfiki państwa i jego ustroju.. Najczęściej spotkać się można źe wskazywaniem trzech typów, a raczej grup państw, to jest: federalne, regionalne i unitarne. Na tym jednak zgodność się kończy. Koniecznie należy tu zastosować kryterium podmiotowości państwa, gdyż ocena i zaszeregowanie do jednej z grupy państw przez niektórych autorów dokonywane jest nie z punktu widzenia ustroju danego państwa, a z punktu widzenia rodzaju jego relacji z Unią Europejską.¹ Wydaje mi się, że podstawą w tym przypadku jest uszanowanie porządku prawnego danego państwa. Należy też odróżnić unitamość, regionalizm i centralizm.

Bezdyskusyjne jest jedynie przyporządkowanie państw Unii Europejskiej do pierwszej grupy. Do grupy państw federalnych zalicza się Austrię, Niemcy i Belgię¹Zgłosiły one do NUTS I kraje związkowe (landy). Można przyjąć, że charakteryzują się pne tym, iż regiony, czy też makroregiony będące jednocześnie państwami, tworzącymi federację, mają swe parlamenty uprawnione ustawodawczo)'własne rządy ż aparatem państwowym. O regionie zaś jako o największej Jednostce samorządowej) a co najmniej niepaństwowej, można mówić dopiero w granicach landu. Małe landy, np. Brema, mogą być traktowane jednoznacznie z regionem, ale jest to wyjątkiem, a nie zasadą.²

Państwa regionalne^ nazywane są też guari-federalnymi ze względu na duże kompetencje i znaczną autonomię posiadaną przez,, regiopy, które,nie są jednak państwami. Raczej bez większych kontrowersji zaliczane są doń Włochy i Hiszt

^ąjamaf-Regiony często autonomiczne (np. wyspy) mają kompetencje ustawodawcze. Są One jednak niezbyt szerokie. Nadto bardzo silna kontrola państwa oraz jego konstytucyjne ramy nie pozwalają uznać ich za federalne. Niektórzy autorzy zaliczają do tej grupy także Francję³ i Portugalię (Francję ze względu na dość silne samorządowe regiony). Nie można się jednak z tym zgodzić. Francja jest typowym państwem unitarnym, i to o silnej centralnej władzy. Posiada ponadto podwójny układ podziału regionalnego, gdyż obok regionów samorządowych istnieją regiony rządowe zarządzane przez przedstawicieli rządu, których granice nie pokrywają się, a co więcej to właśnie te drogie prowadzą politykę na szczeblu Komitetu Regionów.

Portugalia także jest państwem unitarnym, a o jej ewentualnym zaszeregowaniu do państw regionalnych decydują dwa autonomiczne regiony: Madera i Azory. Wydaje się jednak, że uznając oczywistość szczególnych uprawnień przyznanych terytoriom oderwanym od terytorium państwa w jednolitej strukturze Portugalii, należy uznać je ża uzasadnione wyjątki, niezmieniające unitarnego charakteru tego pańśtwa.

Podobnie jak; Francję i Portugalię do trzeciej grupy państw unitarnych.zaliczyć można pozostałe państwa członkowskie Unii Europejskiej -+■ Danię, Finlandię, Grecję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Szwecję, i Wielką'Brytanię; Takie zaszeregowanie nie zmienia faktu' występowania, często znacznych, różnic ustrojowych i administracyjnych nawet wśród państw tej samej grupy. Zgodnie z EKST mają one - przy zachowaniu pewnych zasad - znaczną swobodę w kształtowaniu swoich samorządów, a w tym samorządowych regionów. Mogą także kształtować regiony według własnych zasad, nie honorując postanowień EKST.

Region - region. Wzajemne relacje regionów należy rozpatrzyć co najmniej w trzech aspektach; Po pierwsze,'relację’ regionów i subregionów wewnątrz danego państwa między sobą, Po drugie; relacje regionów zjręgionami innego państwa. Trzeci aspekt to specyficzne wzajemne relacje regionów przygranicznych tworzących tak zwane euroregiony. Najprostsze relacje istnieją między regionami państwa jednorodnego ustrojowo, unitarnego, posiadającego jeden podstawowy typ regionu. W takich przypadkach najczęściej współpracują regiony sąsiadujące lub mające wspólne cele. Często mamy do czynienia także ze sformalizowaną reprezentacją ogółu regionów, zwłaszcza samorządowych. Rządowi administratorzy jednostek podziału administracyjnego państwa, najczęściej w sposób hierarchiczny, podlegają odpowiedniej komórce rządu. Często, gdy są to osoby w randze ministrów terytorialnych, gubernatorów czy prefektów, podlegają bezpośrednio premierowi i przez mego są mianowani.

Relacje regionu do subregionu i jednostek szczebla lokalnego najczęściej oparte są na ustalonej ustawowo relacji, która określa zasady współdziałania i kompetencji we wzajemnych relacjach. Regiony pełnią tu rolę co najmniej koordynatora działań

Np. M. PerzanowskkrZamajtys wskazuję. Francję z 26 samorządowymi regionami jako państwo regionalne, por. Integracja europejska, pod red. M. Perkowskiego, Warszawa 2002, s. 281; natomiast K. Głąbicka i M. Grewiński wskazują Francję jako państwo unitarne, bo realizuje ona centralnie politykę europejską, por. K. Głąbicka, M. Grewiński: Europejska polityka regionalna, Warszawa 2003, s. 160.

Trudno sobie wyobrazić, aby tak potraktować np. Bawarię. .

Na przykład M. Perzanowska-Zamajtys (w:) Integracja europejska..., s. 381.