57301 Obraz0009

Zrozumieć Unię Europejską

publicznych, ochrony środowiska, zasady równości szans między kobietami i mężczyznami. Konsekwencją obowiązywania tej zasady jest m.in. wymóg. zamieszczania w pianach/programach rozwoju oceny stanu środowiska w regionie, oceny wpływu na środowisko zakładanych działań czy też problemy równości szans kobiet i mężczyzn, zwłaszcza w przedsięwzięciach współfinansowanych ze środ-ków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zasada spójności! Zasada ta dotyczy spójności z polityką ekonomiczną prowadzoną przez państwo członkowskie. Pod adresem polityki społeczno-gospodarczej państw członkowskich sformułowano w Jednolitym Akcie Europejskim dwa wymogi: państwa członkowskie powinny koordynować między sobą polityki ekonomiczne w celu zwiększania zbieżności koniunktur gospodarczych, państwa członkowskie powinny prowadzić i koordynować swoje polityki gospodarcze w taki sposób, by: zmierzały one do redukcji różnic rozwojowych poszczególnych regionów. Wymóg, ten dotyczy szczególnie najbiedniejszych krajów korzystających w największym zakresie z pomocy wspólnotowej.

Zasada monitoringu i oceny.; Monitoring to proces systematycznego zbierania i analizowania ilggęiowych i jakościowych informacji na temat wdrażania projek-tówcałego programu. Informacje zbierane w systemie monitoringu dotyczą zarówno finansowego, jak i rzeczowego aspektu implementacji. Celem monitoringu jest zapewnienie zgodności realizacji projektów i programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami realizacji projektów i programu. Dobrze funkcjonujący system monitoringu pozwala na wczesne wykrywanie zagrożeń związanych z prawidłową i terminową realizacją projektów lub programu. Na podstawie informacji zebranych w ramach procesu monitoringu, po zakończeniu wdrażania, możliwe jest dokonanie oceny projektów i programu według wcześniej określonych kryteriów.

W Unii Europejskiej stosowane są trzy rodzaje monitoringu: ocena ex antę (wstępna) - warunkuje uzyskanie środków finansowych. Jest prowadzona przez władze odpowiedzialne w kraju członkowskim za przygotowanie planów. Obejmuje analizę SWOT regionu (sektora) i ocenia zgodność strategii i celów z charakterystyką regionu (obszaru), z cechami demograficznymi włącznie. Określa oczekiwany wpływ planowanych działań priorytetowych, zwłaszcza w kategoriach zatrudnienia, ochrony środowiska, równych szans dla kobiet i mężczyzn, używając tam, gdzie to możliwe, mierzalnych celów (wskaźników). Ocena interim (w połowie okresu) - jest powinnością instytucji realizującej dany program, we współpracy z Komisją. Obejmuje ocenę pierwszych efektów podjętych działań, spójność z oceną ~wstępną^_(czy' cele-zachowują- ważnośćjrjak też przejrzystość i rzetelność zarządzania finansowego oraz jakość monitoringu i wdrażania; ocena jest sporządzana przez niezależną instytucję i zostanie przekazana właściwemu komitetowi monitorującemu i do Komisji Europejskiej. Służy do przeglądu programu oraz do rozdzielenia rezerwy dla najlepiej rokujących przedsięwzięć. Ocena ex post — jest obowiązkiem Komisji Europejskiej we współpracy ,z krajem członkowskim i odpowiednią instytucją wdrażającą; ma zmierzać ku ocenie wykorzystania środków, wpływu, efektywności i skuteczności działań oraz ich zgodności z oceną ex antę. Ocena ta zawiera wnioski dotyczące spójności ekonomicznej i społecznej. Jest sporządzana przez instytucję niezależną i - obejmując lata 2000-2006 - zostanie zakończona przed 31 grudnia 2009 r. Oceny każdego ramowego Programu Wsparcia (CSF), Planu Operacyjnego (OP) oraz Uproszczonego Dokumentu Programowego (SPD) zostaną przeprowadzone przed 31 grudnia 2005 r., aby móc się przygotować do kolejnego okresu planistycznego.

0-2

5. Uwarunkowania polityki rozwoju regionów

Cywilizacja informacyjna. Ostatnia dekada, którą pożegnaliśmy wiek. XX, przyniosła przemiany, których znaczenia nie jesteśmy w stanie zdiagnozować. Wciąż pojawiają się nowe pytania. Co oznacza cywilizacja informacyjna, kreująca przestrzeń wirtualną, skoro jeszcze nie w pełni uporaliśmy się ze skutkami cywilizacji industrialnej, która spowodowała tak znaczący brak równowagi w środowisku przyrodniczym i przyspieszenie tempa wyczerpywania zasobów? Co oznacza dla rozwoju regionalnego globalizacja powodująca redukowanie lokalnych walorów, opanowywanie rynku przez potężne międzynarodowe korporacje unifor-mi^ujące przestrzeń, ale jednocześnie dająca szanse rozwoju, w szukaniu nowej pozycji konkurencyjnej i dającej dobrobyt mieszkańcom, powodująca ogromny wzrost dostępu do informacji i tempa komunikowania się poprzez INTERNET? Co oznacza proces metropolizacji? Czy nieuchronna polaryzacja biegunów rozwoju spowoduje zapaść peryferii, upadek małych i średnich miast? Czy koncentracja przestrzeni miejskiej i motoryzacja nadal pogłębiać będzie pogarszanie ekosystemów miejskich? Powyższe procesy nie są już egzotycznymi wątkami literaturowymi. Wraz z przemianami systemu społecznego i gospodarczego w Polsce, otwarciem na świat, procesy te stały się polską rzeczywistością. Narastają bowiem sprzeczności generujące stany nierównowagi, co oznacza intensywniejszą potrzebę naukowej eksploracji procesów rozwoju zrównoważonego, trwałego, ekologicznie zorientowanego.

EKOLOGIZACJA versus TECHNOKRATYZACJA. Przeciwność ta wcale nie wygasła wraz z schyłkową fazą industrializacji. Ulega wręcz nasileniu w problemach związanych z energetyką, transportem, lokalizacjami. Problem energetyczny przesunął się z pola lokalizacji uciążliwych dla środowiska elektrowni (choć problem energetyki jądrowej jest wciąż przed nami) na pole energooszczędnych technologii - szczególnie budownictwa, transportu i opakowań. Transport nadal rozwija się pod presją lobby motoryzacyjnego, przebieg zaś procesu Ocen Oddziaływania na Środowisko autostrad zilustrował technokratyczne zachowania władz administracyjnych oraz projektantów. Lokalizacje przeważającej części hipermarketów, stacji benzynowych dalekie są od realizacji przyjaznych dla środowiska.

DEMOKRATYZACJA versus CENTRALIZACJA. Przemiany demokratyczne w Polsce są niepodważalne. Wolność osobista często graniczy z anarchią. Państwo prawa bardziej chroni przestępcę niż ofiarę. W strukturze rządzenia państwem jesteśmy wciąż na początku drogi. Europejska zasada subsydiamości (pomocniczości) nadal bardzo opornie respektowana jest przez układ resortowy. Reforma samorządowa (szczególnie poziomu regionalnego) ugrzęzła w sporach partykularnych. Resortowy urzędnik w Centrum ciągle lepiej wie, jak dzielić pieniądze w gminach i regionach, sejmiki samorządowe zaś frustrują się arogancją resortów oraz resortowych agencji i funduszy, które zarządzają połową środków'