Obraz0014

Zrozumieć Unię Europejską

ponadiokalnyćh, a często .wprost zarządzającego czy .sterującego mmi.- Zgodnie z zasadą pomocniczości regiony zajmują się tym, co wykracza poza możliwości szczebla lokalnego, a zwłaszcza planowaniem strategicznym. Trudniej określić relacje regionu do kraju związkowego (landu) w państwie federacyjnym. Najprościej, choć z pewną dozą nieścisłości, można przyjąć, że z punktu widzenia prawnego (administracyjnego) relacje te są analogiczne jak między regionem a państwem unitarnym. .

Drugim rodzajem relacji są relacje między regionami z różnych państw. Najczęściej następują one z kilku powodów, a przede wszystkim są konsekwencją umów międzypaństwowych, których elementem jest także, przynajmniej w pewnym zakresie, współpraca między regionami, na przykład współpraca policji, straży granicznej czy współpraca z zakresu ochrony środowiska, gdzie ze względu na specyfikę położenia lub przedsięwzięć należy je wykonywać wspólnie, a co najmniej w sposób skoordynowany.

Powodem powstania relacji między regionami z różnych państw są zawierane pomiędzy nimi umowy q współpracy, o bardzo dużym zróżnicowaniu ich zakresu. Powodów ich zawierania jest zapewne więcej niż samych umów. Są wśród nich bardzo czytelne,. wynikające ze wspólnych przedsięwzięć, interesów gospodarczych, społecznych, makroregionalnych, a także najdziwniejsze i czasem zupełnie niemożliwe, do racjonalnego wytłumaczenia. Jest to jednak sfera wolnego kształtowania decyzji i zakresu swobody przysługujących władzom regionalnym. Często jednak zawieranie tego typu umów obarczone jest koniecznością spójności z polityką państwa, a nawet koniecznością zatwierdzenia treści umów przez odpowiednie organy państwowe. Kolejńym rodzajem relacji są dość specyficzne, Wielostronne umowy pomiędzy regionami, ale także samorządami lokalnymi, zwłaszcza regionów przygranicznych, powołujące do życia tak zwane euroregiony.

Współpraca euroregionalna ma sens, gdy przynosi korzyści wszystkim stronom uczestniczącym w tym ponadnarodowym partnerstwie¹⁵ i najczęściej tak właśnie jest. Obok euroregionów, w których skład wchodzą tylko jednostki samorządu terytorialnego, są także euroregiony, w których skład Wchodzą regiony autonomiczne, a nawet jednostki administracji centralnej, najczęściej szczebla regionalnego lub lokalnego. W Europie funkcjonuje 28 euroregionów, z czego aż 15 wokół granic Polski.

Euroregiony stworzyły nową jakość nie tylko w obszarze współpracy regionalnej w Europie, ale stanowiły i nadal stanowią pomost łączący Unię Europejską z pozostałymi państwami. Pierwsze doświadczenia w zakresie współpracy samorządów, regionów, a często i administracji centralnej, wspólne plany, badania, wymiana kulturalna, edukacyjna, a nawet inwestycje między państwami EWG, a potem UE i Europy Środkowo-Wschodniej, miały miejsce właśnie w euro-

ifil !s.:MKJGłąbicka,

^ł5 D. Ś ledź: Euroregiony na granicach Polski, „Kwartalnik Statystyczhjjl" M. G re w i ń s k i: Europejska..., s. 197.

n n

regionach. To przez nie nastąpiło przyspieszenie w procesach zjednoczeniowych, przełamywanie barier i stereotypów. To o nich powstało określenie, często zupełnie opatrznie rozumiane - Europa regionów. Euroregiony stanowią niewątpliwie jedną Z najciekawszych form współpracy regionalnej i transgranicznej kształtującą wzajemne rejącje między regionami i wspólnotami samorządowymi różnych krajów.

Region ,-,,NGO’&^re Warto choćby pokrótce zwrócić uwagę na organizacje pozarządowe. Odgrywają one niezwykle istotną rolę we współczesnej rzeczywistości. Są we wszystkich newralgicznych miejscach. Mówią o najtrudniejszych sprawach, a co więcej często uzupełniają niedostatki władz samorządowych i państwowych. Relacje między regionami a organizacjami pozarządowymi są bardzo bogate. Od bycia obok Siebie poprzez wspólne działania, zlecanie zadań samorządu do wykonania organizacjom pozarządowym aż do konfliktów włącznie. NGO’s mają często w swoich, szeregach lub jako sympatyków wiele wpływowych osób i organizacji. Mogą tworzyć silne lobby pomocne w osiągnięciu wielu celów. Wiele instytucji, j. w tym. regiony, często zabiega o ich pomoc. Organizacje pozarządowe w znacznym stopniu opierają się ną pracy wolontariuszy, realizując wiele zadań znacznie taniej. Są także organizacjami zapewniającymi opiekę nad młodzieżą, jej edukację, rozwój, zwłaszcza w dziedzinach, którymi się zajmują. NGO’s to między innymi skauting, Organizacje charytatywne, społeczne, sportowe, organizacje samopomocy, związki zawodowe, a także związki gmin, powiatów i regionów, ich stowarzyszenia i inne ¹ formy zorganizowanej współpracy. Władze samorządowe, w tym władze regionalne, ; ż chęcią korzystają z ich usług w bardzo wielu dziedzinach, a często same wykorzystują tę formę do realizacji własnych celów.

1.3. Regiony w wybranych państwach członkowskich

Unii Europejskiej

Zróżnicowanie regionalne w państwach Unii Europejskiej jest olbrzymie. Dodatkowe zamieszanie powoduje zgłoszenie przez państwa członkowskie do NUTS instytucji częstokroć nieistniejących, a stworzonych administracyjnie tylko na potrzeby statystyki lub z innych, najczęściej pragmatycznych powodów. Nie ułatwia to właściwego rozeznania w rzeczywistym stanie regionalizacji naszego kontynentu i jego usamorządowienia. Pogłębia ten stan niezwykle różnorodne nazewnictwo, tak regionów, jak i innych jednostek podziału terytorialnego, często zupełnie nieodpowładające sobie w ramach poszczególnych państw. To, co w jednym państwie jest regionem, w innym jest dystryktem, hrabstwem, okręgiem, jak i to, ćo w kilku państwach ma podobną nazwę, w rzeczywistości spełnia zupełnie inną rolę, ma inne kompetencje bądź jest tylko sztucznym, administracyjnym tworem na potrzeby NUTS.

Non-Govemmęntal Organisations - organizację pozarządowe;