skanuj0005 (557)

Andrzej Meissner

Kontynuaq’ą tego wydawnictwa było Ósterreichischeś Statisti-sches Handbuch fur die Reichsrathe Vertretenen Kónigreiche und Lander wychodzące w latach 1882—1914¹⁰. Rocznik ten zawierał

■

materiały statystyczne z dziedziny oświaty, nauki, stowarzyszeń i Instytucji kulturalno-oświatowych terenu całej monarchii austro-węgierskiej. Ważnym źródłem informacji były Ubersichtstafeln zur Statistik der Ósterreichischen Monarchie i Ósterreichische Statistik. Zorganizowanie badań statystycznych na wysokim poziomie przez instytucje^vaustriackie stało się wzorem dla podobnych wydawnictw galicyjskich. Możliwe to było w momencie powołania Krajowego Biura Statystycznego (1873) oraz dwóch lokalnych instytuqi, tj. Miejskiego Biura Statystycznego we Lwowie (1872) i Miejskiego Biura Statystycznego w Krakowie (1882). Organem wspomnianego Krajowego Biura Statystycznego były Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych (1873—1918) redagowane przez T. Piłata. Zamieszczane tu materiały miały walor naukowo-badawczy, bowiem obok informacji statystycznych zawierały interpretaq'ę danych, często powiązanych z zarysem historycznym omawianych zagadnień. Kolejne tomy Wiadomości obejmowały poszczególne dziedziny życia społecznego w Galiq’i, z tym jednak, że zagadnienia oświatowe potraktowane były marginalnie. W tomie IX została uwzględniona m.in. statystyka administracyjno-finansowa szkół ludowych, w tomie XVm zaś opieka nad ubogimi, w tym również nad dzieckiem. Nieco szerzej zagadnienia oświaty i szkolnictwa zostały uwzględnione w Roczniku Statystyki Galicji (1887 — 1913) przekształconym

w 1900 r. w Podręcznik Statystyki Galicji.

______

¹⁰ Na terenie Galicji wychodziły ponadto następujące wydawnictwa statystyczne: Mitłeilungen uber Handel, Gewerbe und Yerkerhers-mittel sowie and dem Gebiete der Statistik (1850—1851); Mitteilungen and dem Gebiete der Statistik (1853—1873); Statistische Monatschrift (1875—1912); Statistische Mitteilungen (1907—1918); por.

J. Bar, P. Franaszek, Informator statystyczny do dziejów przemysłu w Galicji. Górnictwo i hutnictwo (Produkcja, ceny, zbyt, przedsiębiorstwa, zatrudnienie), red.

H. Madurowicz-Urbańska, Kraków 1981. Na temat statystyki austriackiej pisał m.in.‘ J. Kleczyński, Organizacja statystyki w Austrii, Lwów 1883.

Dokonując, analizy porównawczej materiału statystycznego znajdującego się w opracowaniach austriackich i galicyjskich, natrafiamy na znaczne nieraz rozbieżności, co zmusza badacza do zapoznania się z założeniami metodologicznymi gromadzenia i opracowywania materiału statystycznego. Przykładem takich rozbieżności może być liczba uczniów czy szkół istniejących w danym roku szkolnym. Podając liczbę uczniów, przyjmowano początek roku szkolnego, w innych wydawnictwach zaś uwzględniano koniec roku. Liczba szkół była też różnie interpretowana, a więc albo brano pod uwagę wszystkie fizycznie istniejące szkoły, albo tylko szkoły faktyczne funkq‘onujące, z pominięciem szkół czasowo nieczynnych, np. ze względu na brak nauczycieli.

W zasadzie nie było na terenie Galicji oddzielnych wydawnictw statystycznych poświęconych wyłącznie krajowej oświacie. Jedyną instytucją uprawnioną do podejmowania tego typu prac była Rada Szkolna Krajowa, która od samego początku urzędowania zajęła się gromadzeniem informacji o szkolnictwie znajdującym się pod jej jurysdykcją, by na tej podstawie prognozować jego dalszy rozwój. Wyniki swej działalności w tym zakresie publikowane były w Sprawozdaniach c.k. Rady Szkolnej Krajowej o stanie wychowania publicznego (1869—1911/1912), które obejmowały szkolnictwo ludowe, zakłady kształcenia nauczycieli, szkolnictwo średnie i zawodowe. Na treść tych sprawozdań składały się opracowania tabelaryczne obejmujące różne dziedziny życia szkolnego, ujęte często na tle porównawczym oraz obszerne komentarze wyjaśniające główne kierunki zmian oraz zamierzenia na przyszłość. Wydawnictwo to było z roku na rok coraz lepiej redagowane, stając się z czasem bogatym źródłem informacji o stanie szkolnictwa i jego ilościowym rozwoju ukazanym na tle istniejących potrzeb edukacyjnych.

Warto wymienić jeszcze dwa tytuły, które wprawdzie nie były poświęcone sprawom oświaty, lecz dają obraz stosunków szkolnych,, a także szerzej rozumianych spraw oświatowych w dwóch największych miastach galicyjskich, tj. we Lwowie i Krakowie. Mamy tu na

-51-