skanuj0009 (426)

Andrzej Meissner

Dienstbereich des Ministeruims fur Cultus und Unterricht, natomiast ich ocenę przeprowadzał Zeitschrift die Oesterreichischen Gymnasien. Również współcześnie posiadamy kilka opracowań poświęconych sprawozdaniom szkolnym, mających charakter bibliograficzny lub analityczny¹⁵.

Sprawozdania szkolne wydawane przez męskie i żeńskie gimnazja i inne szkoły średnie stały się wzorem dla pozostałych placówek szkolnych. I tak np. niektóre szkoły ludowe pospolite i wydziałowe już na przełomie XVIII i XIX wieku wydawały tzw. Klassyfikation der Schuler lub Klasyfikacje uczniów (Bochnia, Kraków, Krosno, Nowy i Stary Sącz, Rzeszów, Tarnów, Żywiec, Wieliczka). Znajdujemy w nich dane o lokalnych władzach szkolnych, wykazy nauczycieli 'danej szkoły, informacje o liczbie uczniów, postępach szkolnych, wykaz uczniów wyróżnionych w rysunkach, robotach kobiecych, uczniów wzorowo uczęszczających do szkoły. Programy szkolne opracowywały dyrekcje niektórych szkół głównych, wydziałowych męskich i żeńskich (np. Brody, Brzeżany, Kraków, Lwów). Publikacje te wydawane zazwyczaj jednorazowo nie stanowią dziś wystarczającego źródła do dziejów szkolnictwa elementarnego. Podobne próby, ale już z lepszym skutkiem podejmowały seminaria

¹⁵ Są to m.in.: S. Fryde, Sprawozdania szkolne polskich gimnazjów w Galicji, [w:] Z tradycji kulturalnych Rzeszowa i Rzeszowszczyzny. Księga pamiątkowa dla uczczenia X-lecia Rzeszowskiego oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, red. S. Fryde i S. Reczek, Rzeszów 1966, s. 271—285; idem, Bibliografia rozpraw o romantykach i literaturze romantycznej opublikowanych w sprawozdaniach polskich gimnazjów w Galicji w latach 1863—1918, Prace Humanistyczne Komisja Historyczno-literacka RTPN, R. 1,1.1, Rzeszów 1970, s. 193—217; J. Kolbuszewski, Rozprawy polonistyczne w rozprawach gimnazjów galicyjskich (Rekonesans badawczy), [w:] Literatura i wychowanie. Z dziejów edukacji literackiej w Galicji, Wrocław 1983, s. 101 —119; K. Blamowska, Sprawozdania szkolne w zbiorach Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Krakowie, Kraków 1972, s. 22; A. Jagusztyn, Katalog sprawozdań szkolnych 1843—1995, cz. I: Polonica, Rzeszów 1997 (zawiera wykaz sprawozdań znajdujących się w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Rzeszowskiego); E. Jankisz, Bibliografia rozpraw zawartych w sprawozdaniach szkolnych za lata 1843—1998 w zbiorach Biblioteki Głównej WSP w Rzeszowie, cz. I: Polonica, Rzeszów 2000, s. 169.

nauczycielskie (Kęty, Kołomyja, Kraków, Lwów, Nowy Sącz, Rzeszów, Sambor, Sokal, Stryj, Tarnopol i Tarnów). Ukazywały się nieregularnie, a w wielu przypadkach były to jednorazowe akcje wydawnicze. Wyjątkową publikacją jest dziś praca zbiorowa przygotowana z okazji 25-lecia istnienia zakładów nauczycieli w Galicji pt. C.K. Seminaria nauczycielskie męskie i żeńskie Królestwa Galicji i Wielkiego Księstwa Krakowskiego z powodu ćwierćwiekowego jubileuszu galicyjskich seminariów nauczycielskich we Lwowie w dniach 19, 20, 21 listopada 1896 (Lwów 1897). Każde seminarium przedstawiło w nim swoje dzieje oraz syntetyczne sprawozdanie z 25-letniej działalności.

Nieregularnie ukazywały się również sprawozdania szkół zawodowych, przy czym najpełniejszy dorobek wydawniczy w tym zakresie posiadają szkoły lwowskie i krakowskie.

W ślad za sprawozdaniami placówek szkolnych poszły zakłady opiekuńcze, towarzystwa przychodzące z pomocą młodzieży specjalnej troski. Kompletne sprawozdania z tej dziedziny posiadamy również z terenu Krakowa i Lwowa, gdzie system opieki nad dzieckiem był najlepiej zorganizowany. Na uwagę zasługują sprawozdania ochron dla małych dzieci w Krakowie (1848 — 1914), Towarzystwa Opieki Szpitalnej dla Małych Dzieci w Krakowie (1872—1916), Towarzystwa Opieki nad Dziećmi we Lwowie (1906—1913), Zakładu dla Głuchoniemych we Lwowie (1880—1910). Spotykamy też sprawozdania z działalności burs, internatów, kolonii leczniczych i wakacyjnych, różnych zakładów opiekuńczych'polskich i żydowskich oraz towarzystw dobroczynności rozsianych po całej Galicji. W sytuacji, kiedy źródła archiwalne do dziejów opieki nad dzieckiem są znacznie zdekompletowane, sprawozdania szkolne mogą umożliwić egzemplifikację poczynań społeczeństwa polskiego w zakresie organizowania tak bardzo potrzebnych działań opiekuńczych.

Działalność swoją starały się również udokumentować organizacje i towarzystwa nauczycielskie. Należy tu wymienić sprawozdania

-59-