skanuj0010 (412)

Andrzej Meissner

z działalności Towarzystwa Pedagogicznego, Stowarzyszenia Nauczycieli w Krakowie i Lwowie. Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Związku Nauczycielstwa Ludowego w Galicji. W dalszej kolejności należy wymienić sprawozdania przygotowane przez stowarzyszenia młodzieżowe i oświatowe (np. Towarzystwo Szkoły Ludowej, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Katolickie Towarzystwo Młodzieży Rękodzielniczej „Skała”).

Dla -poznania całokształtu szkolnictwa galicyjskiego fundamentalne znaczenie mają sprawozdania administracji szkolnej, w tym przypadku Rady Szkolnej Krajowej. Wydawała ona — o czym już wspomniano — trzy rodzaje sprawozdań, tj. Sprawozdania o stanie wychowania publicznego (1869 — 1912), Sprawozdania o stanie szkól średnich (1875—1912) oraz Sprawozdania o stanie szkól przemysłowych i handlowych (1894—1912). Od roku szkolnego 1901/1902 wydawane były łącznie w formie jednego woluminu. Wybuch I wojny światowej przerwał prace nad redakcją kolejnego rocznika, który miał ukazać się w 1914 r. i obejmować rok 1912/1913. Dopiero w 1917 r. ukazała się skrótowa wersja sprawozdania o stanie szkolnictwa galicyjskiego za rok 1915/1916, natomiast w 1919 r., a więc już po zakończeniu działań wojennych ukazał się jeden tom obejmujący lata 1916/1917, 1917/1918, 1918/1919.

Sprawozdania RSK wydawane w ciągu całego okresu autonomicznego porównywalne są z wydawnictwem Krajowego Biura Statystycznego. Materiały do tych sprawozdań przesyłane były przez powiatowe rady szkolne, które otrzymywały specjalnie do tych celów opracowaną ankietę. Każdy rocznik Sprawozdań o stanie wychowania publicznego składał się z dwóch części. Część opisowa licząca pod koniec okresu autonomicznego już około 100 stron tekstu zawierała takie działy, jak: rozwój szkół ludowych, uczniowie, kadry nauczycielskie, stan nauk, środki dydaktyczne, nauka dopełniająca, szkoły prywatne i inne kursy, nadzór szkolny, budowa szkół, seminaria nauczycielskie. Charakterystyka szkolnictwa ludowego i seminariów nauczycielskich ukazywana była często na tle

porównawczym,^- z uwzględnieniem poprzednich dziesięcioleci, co miało udowodnić opinii społecznej, że polityka oświatowa władz szkolnych przynosi wymierne rezultaty. Część druga Sprawozdań zawiera tabele statystyczne ilustrujące podstawowe dziedziny życia szkolnego. Były one stopniowo rozbudowywane, dzięki czemu można było na ich podstawie uzyskać coraz więcej informacji o różnych dziedzinach życia szkolnego. Podobną konstrukcję i znaczenie mają dwie kolejne serie poświęcone szkołom średnim i zawodowym.

Szczegółowa analiza sprawozdań opracowanych przez RSK przynosi wiele ciekawego materiału do dziejów szkolnictwa w Galicji. Dzięki tym materiałom wnikliwy badacz dziejów edukacji ma możność udzielenia sobie odpowiedzi na szereg pytań związanych przede wszystkim z polityką oświatową władz szkolnych, zwłaszcza krajowych, ich realizacją i efektami. Jeżeli tej analizie poddamy blisko pięćdziesięcioletni okres działalności RSK, będziemy mieli wystarczającą podstawę źródłową do formułowania prawidłowości charakteryzujących rozwój szkolnictwa galicyjskiego szczebla elementarnego i średniego.

Kolejna grupa źródeł drukowanych to umownie nazwane źródła szkolne. Zaliczono do nich te wszystkie dokumenty, które umożliwiają poznanie programowych i dydaktyczno-wychowawczych podstaw funkcjonowania szkół poszczególnych szczebli.

Dla prawidłowej realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego niezbędne są wydawnictwa przeznaczone dla uczniów, tj. podręczniki i adresowane do nauczycieli, więc opracowania metodyczne. Ich ranga wzrosła'w związku z rozwojem szkolnictwa, a więc w drugiej połowie 2tlX wieku. Dzięki wysiłkom RSK dokonywało się przede wszystkim stopniowe upowszechnianie oświaty elementarnej, a tym samym większe zapotrzebowanie na podręczniki szkolne. W okresie przedautonomicznym podręczniki były dostarczane przez c.k. Wydawnictwo Książek Szkolnych w Wiedniu (k.k. Schulbii-cher-Verlag). Dawało to Ministerstwu Wyznań i Oświecenia możliwość bezpośredniego nadzoru nad całą produkcją wydawniczą

■

-61-^