str 4 065

64 TRANSAKCYJA WOJNY CHOCIMSKJEJ

Albo się z wieczną hańbą dopraszać pokoju.

Nie trzeba mu go było szukać po Bałchanie, Gdyby spieszył na prośby i swoich żądanie.

Aleć na nieodmienne rad niebieskich tryby ¹ 520 Trudno ma człek styskować, trudno pisać gdyby: Bo komuś godniejszemu ten niezwiędły wieniec (Miałżeby go krwią polską dostać cudzoziemiec!) Naznaczyły i dotąd niebieskie archiwy Chowają; a nie tobie, Zygmuncie leniwy!

[...]

¹ 525 Jan wziął berło do ręki, Jan, Polacy, Trzeci! Sobieski Znowu prawda z orlich gniazd, że gołębie dzieci królem Nj_e zwodzą się jak żywo: Jan, Janinę co ma Herb Pole w Polu, takie i w polu, i doma,

Objął ojczyzny swojej do rządzenia rzeczy.

¹ 530 Że mu wprzód, niźli rządzić, bieżeć do odsieczy, Wprzód szablę niźli berło, szyszak niż koronę Wziąć i kwapić Koronie trzeba na obronę.

Nie skosztowawszy pompy i królewskich wczasów Do ukrainnych, jako do ognia, hałasów ¹⁵³⁵ Ochotnie idzie i tam głodem, krwią i potem Całą zimę pod lekkim pracując namiotem (Niech Bóg sądzi przez czyję odpadła przyczynę).

w. 1520 styskować — utyskiwać.

w. 1521 komuś godniejszemu — w pierwszej redakcji Wojny chocimskiej tym „kimś” jest Michał Korybut Wiśniowiccki.

w. 1526—1527 Znowu [...]jak żywo — znowu okazało się prawdą, że gołębie nie rodzą się w orlich gniazdach (por. M. Sępa Szarzyńskicgo Pieśń IV. O cnocie szlacheckiej, w. 3: „Mężna orlica gołębi nie rodzi”); Janina — herb rodu Sobieskich.

w. 1531 Wprzód [...] koronę — Jan III Sobieski wybrany został królem polskim w r. 1674. koronował się zaś dopiero 2 lutego 1676 po zwycięskich wyprawach przeciw Turkom, kiedy to odzyskał Ukrainę (bez Kamieńca Podolskiego), utraconą na mocy traktatu w Buczaczu w 1672 r.

Jako znowu odbiera całą Ukrainę.

Pierwszą poczytał pracą niżeli uciechy,

¹⁵⁴⁰ Bo wprzód niźli jąderka trzeba gryźć orzechy.

[...]

Rok dopiero polskiego świata rządzisz kręgi,

Wojnie

Epilog

Królu mój, a już wielkie napisałby księgi Dzieł Twoich, jużeś oblał koronne granice Krwią pogańskie turecką, już bledną księżyce,

¹⁵⁴⁵ Już złamaną Matki swej wprawiłeś kość w łubki I zabawisz Długosze, Kromery, Kadłubki,

Sarmackie dziejopisy, byle się i siły I serca w piersi starych Polaków wróciły!

Cnota i bojaźń Boża, które wszytkim gruntem ¹ 550 I ozdobą królestwom (pewnie nie z Zygmuntem. Którego dziś pod Chocim nie mogliśmy ruszyć)

Z trzoma Bolesławami, śmiele każe tuszyć Dzielność Twoja, ze Cię kłaść w jeden rejestr możem I będziemy za łaską a ratunkiem Bożem,

¹ 555 Co nieomylnie wróży chęć życzliwa [...]

[...]

Ciebie, Sobieski Janie, chociaż z tak daleka Wiecznej sławy korona nieomylnie czeka,

Choć jako noc ode dnia, cień od ciała mniejszy,

Stan Rzeczypospolitej naszej teraźniejszy ¹ 560 Od onej, kiedy Turcy, choć słabszy daleko,

Na pożarcie jej srogie otworzyli wieko.

Zdarzył Bóg, że daremnie, tenże zdarzy znowu,

Że i dzisia niewiele odniosą obłowu.

[...]

Tobie, tobie monarcho szerokiego świata.

w. 1538 Jako [...] Ukrainę — zob. objaśnienie do w. 1531. w. 1546 zabawić — zatrudnić.