P1070915

130

wego z zakrystii do kościoła i z bocznej kruchty na ch6r muzyczny. 1972—73 usunięcie tynków zewnętrznych, rekonstru-cja gzymsu okapowego, oblicowanie dolnej partii elewacji kaplicy św. Filipa kamieniem polnym; prace pod kierownictwem arch. Aleksandra Holasa.

51—53    ARCHITEKTURA (fig. 51—53). Gotycki, wewnątrz czę

ściowo przekształcony w epoce późnego baroku. Murowany z cegły w układzie gotyckim, z tynkowanymi dobudówkami. Jednonawowy, czteroprzęsłowy z niewyodrębnionym w bryle, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, z węższą wieżą od zach., na rzucie kwadratu. Do drugiego przęsła korpusu przylega od pd. kaplica św. Filipa Neriusza, od pn. kaplica św. Barbary, przy której od wsch., wzdłuż prezbiterium zakrystia. Między skarpami wieży i narożnymi skarpami kościoła zabudowane skośnie i na niedużą wysokość przestrzenie przedsionka od pd. i kapliczki po pn. stronie. Wnętrze (fig.

54, 55 54—55) podzielone wydatnymi przyściennymi filarami łączonymi wzdłuż ścian w ostrołukowe wnęki stanowiące oparcie dla sklepień. Przęsło prezbiterialne wyróżnione znacznym zredukowaniem filarów i arkad (o niższym, pełnym łuku) w trój bocznym zamknięciu, co odpowiednio zwiększa rozpiętość sklepienia. Na czołach filarów dodane późnobarokowe pilastry z kapitelami w odmianie kompozytowej i wklęsłymi odcinkami gzymsu u nasady sklepień. Sklepienia gwiaździste z żebrem przewodnim, w dwóch zach. przęsłach na rzucie gwiazdy ośmioramiennej, w trzecim sześcioramiennej; tam i w przęśle prezbiteria lnym na kluczach przyściennych gurtów oparte nasady dodatkowych, potrójnych żeber wsuniętych w kąty gwiazdy. Okna wydłużone, zamknięte lukiem koszowym; za ołtarzem głównym zamurowane środkowe okno, jedyne z zachowanym od wewnątrz pierwotnym podziałem przy pomocy laski rozwidlonej górą w dwa ostro-łuki. W drugim przęśle dwie symetrycznie przeprute wielkie arkady o łuku pełnym, otwarte do kaplic. Nad łukami stiu-kowa dekoracja późnobarokowa, regencyjna 2. ćw. w. XVIII 63 (fig. 63): okazałe kartusze ujęte wicią i elementami cęgowymi, na których wazy z kwiatami. Kaplice prostokątne, pn. (św. Barbary) głęboka, z oknem od zach. zamkniętym ko-szowo (o zamurowanym łuku gotyckim), kaplica pd. (św. Filipa Neriusza) płytka, z dużymi, koszowo zamkniętymi oknami po bokach. Obie sklepione kolebką skrzyżowaną z lunetami, odpowiednio do osi wydłużenia obu kaplic poprzecznie bądź równolegle do osi kościoła. Na sklepieniu kaplicy św. Filipa stiukowy gładki medalion, na sklepieniu kaplicy

Kościół św. Małgorzaty 1:750

św- Barbary w czwórlistnej ramie dwa aniołki z kielichem i palmą, atrybutami świętej, 2. ćw. w. XVIII. Zakrystia prostokątna, sklepiona żaglasto, na sklepieniu podwójna stiuko-wa rama: większa faliście załamywana, wewnątrz mniejsza owalna. Kruchta pod wieżą nakryta nowym stropem belkowanym, otwarta do kościoła dużym ostrołukowym portalem (fig. 57), zapewne 2. poł. w. XIV, o dwuuskokowych oście- 57 żach z profilem wklęski i wałeczka. Po bokach kruchty niskie ostrołukowe arkady portalowe, w. XV, o ościeżach profilowanych od zewnątrz (tj. od strony wtórnych aneksów: kapliczki i przedsionka): nad gładkimi cokołowymi glifami trójuskokowy masywny profil, od pd. z wklęską między dwoma ćwierćwałkami (fig. 56), od pn. z ćwierćwałkiem między 56 dwiema fazami. Pod mensą ołtarzową w prezbiterium mała, kwadratowa w rzucie, gotycka krypta dostępna schodami od strony wsch., z ostrołukowym wejściem, segmentowymi wnękami i takimże sklepieniem, z pierwotnym otworem i szybem wentylacyjnym dc wnętrza kościoła. Pod kaplicą św. Barbary krypta sklepiona kolebkowa Na strychu kościoła dostępne częściowo pozostałości przeważnie profilowanych wklęską łuków tarczowych jako oporów dla pierwotnie zamierzonych sklepień, których budowy zaniechano; wg śladów na ścianie zach. miały to być zapewne sklepienia w układzie dwunawowym. Pod dachem kaplicy św. Filipa zachowane zewnętrzne ościeże ostrołukowego okna nawy, z profilem wklęski na krawędzi. Pod dachem zakrystii zachowany odcinek fryzu wieńczącego wsch. elewację kaplicy św. Barbary, z dekoracją sgraffitową w formie syzne-