Image0001 (6)

94 Ośiotccentc - moment stanowiąca o tstoclcJUoztt/U

iwo potr/ebuje naukowo wykwalifikowanych i zdolnych do posługiwania się władzą sądzenia członków społeczeństwa. Umiejętności wydawania sądów (Dlc Kunst z u urtelłcn) nic zdobywamy w loku pobierania nauki: w ogóle nic można |c| opanować ucząc się bezpośrednio; w najlepszym razie rodzi się w swobodnym najpierw dystansowaniu się. którego uczy — Inspirowane przez filozofię 1 powtarzane aż do biegłości — przyjmowanie zmiennych perspektyw: nauka — życie, teoria — praktyka. Dzięki wzajemnej wymianie między filozofią a naukami uniwersytet stworzył tę właśnie możliwość, lż studiujący nie tylko uczą się I zdobywają wiedzę, lecz także oceniają to. co się wie (das Geum/Ste). w świetle, projektowanej jako pewna Idea. całości ludzkiej wiedzy 1 ludzkiego życia. Filozofia jako dyscyplina uniwersytecka stwarza szansę uzyskania w porę biegłości w dostrzeganiu 1 pojmowaniu różnicy między nauką a żydem. między teorią a praktyką.

Tyle. Jeśli chodzi o przegląd różnych Intencji zawartych w pytaniu ..Po cóż?", Jeśli chodzi o możliwości udzielenia odpowiedzi oraz o niektóre leli propozycje. Na zakończenie niech ml będzie wolno zacytować teoretyka nauki i filozofa, którego z pewnością nie można podejrzewać o to. że patosem zastępuje krytyczny osąd. Pod koniec swej książki Grungfrapcn der Philosopłile pisze Stcphan Kórner: ..Tylko niewiedza I niedostatek namysłu mogą nakłonić kogoś do szczerego przekonania, że filozofia wypełniła swoje zadanie I teraz dociera do kresu swego rozwoju. |...| Filozoficzna refleksja ustanie tylko wówczas, Jeśli skończy się również refleksja nlefilozofl-czna. Starałem się wprawdzie pokazać, że nic istnieje żadna ])łillosophla parcntUs, to znaczy, że nic ma żadnego stałego l niezmiennego Jądra prawdy filozoficznej; niemniej Jednak filozofia jest wieczna**¹⁵.

¹'' Slcplian KOmcr. Cnmttfmpen der Ptiltosophlf. I.l*t, Milnchrn 1970.

Oświecenie — moment stanowiący o istocie filozofii

Uwagi wstępne

Cóż to Jest oświecenie? Czym Jest to. co znamionuje filozofię? Czy Istnieje wewnętrzny, z samej Istoty wynikający {wesensmĄfUg) związek pomiędzy oświeceniem a lllozofią? Oto pytania, na które w niniejszym artykule staram się udzielić odpowiedzi. Przed tego rodzaju zadaniem piętrzą się poważne trudności metodyczne 1 merytoryczne. Użycie 1 rozumienie wyrażeń: ..oświecenie". ..filozofia", „moment stanowiący o Istocie" [..Wcscnsmo-mon/”) są bowiem wieloznaczne 1 problematyczne. Weźmy chociażby oświecenie: Co rozumiemy przez oświecenie? Zapewne, najprzód l ogólnie biorąc, stan Jaśnoścl I klarowności. Jak leż proces rozjaśniania 1 uwyraźniania czegoś, co dotychczas było spowite w mroku, proces wiodący ku klarowności, ku światłu. Ale czego dotyczy ten proces, ten stan? Co Jest Jego podmiotem? Ludzki Intelekt, poszczególna Jednostka, określona grupa, dane społeczeństwo w całości, a Jeśli społeczeństwo, to czy osoby, czy Instytucje, czy też wręcz rodzaj ludzki? I do czego zmierza oświecenie Jako taki właśnie proces? Czy chodzi tu o myślenie ludzkie Jako takie, czy o subiektywną duchową postawę, czy chodzi tu o proces rozwoju poszczeglncj Jednostki, czy o stopniową przemianę człowieka w toku Jego dziejów? Czy oświecenie ma na uwadze Jedynie ludzką świadomość, czy też zewnętrzne, obiektywne warunki współżycia 1 stosunki w społeczeństwie?