img016 (64)

334 Umberto Eco

Kóhen Ittamari ze Smirny, przytoczonym przez Hayyima Yósepa Dawida Azulay, wyjaśnia się, dlaczego zwój Tory na użytek synagogi winien być napisany według normy rabinicznej, bez samogłosek i interpunkcji. Ten stan rzeczy zawiera odniesienie do stanu Tory, gdy istniała ona w obliczu Boga, zanim została przekazana. „Stał przed nim szereg liter, które nie były połączone w siowa tak jak teraz, gdyż słowa miały zostać rozmieszczone w taki sposób, w jaki zachowa się nasz niższy świat”⁶⁰. „Kiedy nadejdzie Mesjasz, Bóg wymaże obecną kombinację liter i słów i ułoży litery inaczej, tworząc inne słowa, mówiące o innych sprawach. Pewnego dnia Bóg nauczy nas czytać Torę w inny sposób”™. Lecz wobec tego lektura Tory w jej obecnej formie może odbywać się w duchu wolności. Mówi dalej Azulay, że

kiedy człowiek wymawia słowa Tory, tworzy moce duchowe i nowe Światła, które pojawiają się niczym leki z kombinacji elementów i spółgłosek nowych każdego dnia. Zatem nawet jeśli przez cały dzień czyta tylko ten sam pojedynczy werset,, osiąga wieczną szczęśliwość, gdyż w każdej chwili, w każdej sekundzie zmienia kompozycję [wewnętrznych elementów języka| w zależności od stanu i hierarchicznego porządku tej chwili i w zależności od stów iskrzących się w tej chwili⁷¹.

Ta skłonność do „dekonstrukcji” tekstu w trybie symbolicznym (czyli do uczynienia otwartym i niewyrażalnym, jednak bogatym w możliwe znaczenia tego, co wydąje się zanadto przyziemne i dosłowne) nie jest typowa wyłącznie dla mistyki żydowskiej. Co więcej, przytoczyliśmy te fragmenty tylko po to, by ukazać tradycyjnypedigraa wielu teorii, które wywodząc się z mniej lub bardziej zdeformowanej hermeneutyki, mówią dzisiaj o tekście jako o miejscu nieskończonej interpretacji, gdzie poprzez uruchomienie d r y fu oznaczników, odizolowanych od ich normalnego znaczenia, realizuje się lekturę symptomalną i przezroczystą, a także (również w kontekstach epistemologicz-nyeh pozbawionych kategorii prawdy) wyodrębnia się, nieodróżnialną od samego aktu lektury, pewną prawdę.

Warto przeczytać pasjonującą dyskusję między Johnem Searle’em, wierzącym w denotację i dosłowność, który uważa, że słowo copyright oznacza, iż dany fragment nie może być skopiowany bez pozwolenia, a Jacques'em Derridą, który z rabinicznym i kabalistycznym zapałem z prostej wzmianki copyright wywodzi nieskończone infe-rencje na temat kruchości języka innych i możliwości jego nieograniczonej dekompozy- ^{1 2 3} eji. Znajdujemy się tu w obliczu doskonałego puszczenia w ruch 1; r y i) u s y ni b o-licznego w odniesieniu do tekstów, które pierwotnie nie były pomyślano jako komunikaty symboliczne. Zredukowane do rangi Tory, poddane nieskiiim.zontiijiulawstołlmir sjowp Searle’a daic Derridzie możliwość czytania czegoś inncgm zawsze innego nd_Ło-gp. co przeciwnik sadzi], że mówi, i od t pg n, r ^{n T} » ^g " p n vy i e ri z i a n o Derrida⁴ kontestuje sposób, w jaki Searle⁵ przeczyta! Derriddę⁶. -lego jedyną słabością jest żądanie, by Searle czytał jego tekst w sposób „właściwy”: jednak próbując wskazać adwersarzowi, jak powinien czytać jego tekst, Derrida powtarza na konkretnym przykładzie swoją teorię nieskończonej lektury zdolnej porzucić znaczenia, które ktoś inny pragnął zakomunikować, i odejść od każdego kodu, który próbuje narzucić obecność znaczenia w szczelinach danego tekstu. By nie narzucić tekstowi Dcrridy interpretacji, jaką zawsze jest tłumaczenie, nic pozostaje nam nic innego, jak przytoczyć go w oryginale:

Lalogiqueet lagraphiquede<?ec \SignatureEveneviml Contexte\ mettenten questionjusqu’4 la securite du c.ode et du concept du codę. de no peux pas m'engager ici dans cette voie afin tle ne pas compliquer davantage une discussion deja trop lente, surdeterminee et surcodće de to-us cótes. .Je signale simplement que cette voie est ouverte dans Sec des la premierę des trois par ties, prćcisement i partir de la phrase suivante: „Consśqueiice peut-etie paradowało du recours que je fais en ce moment, a iiterat.ion et au codę: la disruption, en derniftre analyse, de l':i.nl,ori-te du codę comme systeme fi ni de regles; la destruction radicale du menie coup, de tout eon-texte comme prolocole de codę” (s. 375-376). Et cette menie voie, celto d‘une iterabilite qui ne pout Stre que celle qu'elle est dans l’i m p u r e t e de son identite a soi (la repetition altóre et 1’alteniation idenlifie), est balisee par les propositions siiivanl.es: „S^!agissant maintnmmt du contexte semiotkpie et interno, la force de ruptnre n^!est pas moindrn: en raison de son iterabili-te essentieUe, on peut toujours prelever utt syntagine ócrit Mors de l’encbaiment dans leąuel il est pris ou donnę, sans lui faire perdre toute possibilit.e de fonctionnement, siuon I.oute possilii Iitó de 'coinmunication', prócisenient. On peut śventuellement lui en reconnaitre d'aiitres en rinscrivant ou en le greffant dans d’autres chaines. Aucun conteste ne peut se ciorc sur lui. Ni aucun codę, le codę ćtant ici a la fois la possibilite et impossibilitś de 1’ecriture, de smi if.e-rabilite essentieUe (repetition - alterite)” (s. 377). etpar la |par nterabilite o u la citation alite qu'elle permetj il [tout signe) peut rompte avec tout contexte domie, engondrer a 1'inliiu

1

Ibidem.

2

™ Ibidem.

3

Ibidem.

4

,1. Derrida, Limited tnc. Supplement to Glyph Twn, Baltimore 1077.

5

⁷⁵ J.R. Searle, Jieit.erat.ing the Differenc.es: a Reply lo Derrida, [w:] Jksluat Studi.ee red. S. Weber. O. Sussman, Baltimore H)77.

6

J. Derrida, Signature mencment contexl.e, |w:J idem, Marges de la. ph.ilosophie. Paris 1072.