img044 (54)

4)    dziwne, powtarzające się zachowania dziecka autystycznego są symptomami uszkodzenia mózgu;

5)    zachowania te (Deiacato nazywa je „sensoryzmami”) są ze strony dziecka próbą „naprawienia” uszkodzonych kanałów sensorycznych;

6)    dziecko samo próbuje się wyleczyć;

7)    obserwując dziecko, możemy się dowiedzieć, który z kanałów sensorycznych nie działa prawidłowo oraz do jakiej kategorii należy zaburzenie (nadwrażliwość, niedowrażliwość);

8)    prowadzenie terapii polega na dostarczeniu przez dany kanał odpowiednich bodźców;

9)    normalizacja działania kanału sensorycznego powoduje zanikanie dziwnych, autystycznych zachowań.

4. Charakterystyka osób z autyzmem

4.1. Funkcjonowanie społeczne osób autystycznych

Autorzy zajmujący się problematyką autyzmu zaznaczają, iż nieprawidłowości w zakresie rozwoju społecznego są najbardziej charakterystycznym objawem tego zaburzenia. Hobson (1991) podkreśla, że chociaż specyficzność zaburzeń relacji społecznych i interpersonalnej komunikacji stanowi zasadniczy element definicji zaburzeń autystycznych, funkcjonowanie osób z autyzmem w tym zakresie może być bardzo zróżnicowane.

Według DSM-IV zaburzenia interakcji społecznych manifestowane są znacznym zaburzeniem zachowań niewerbalnych do regulacji interakcji (poprzez kontakt wzrokowy, mimikę, gestykulację) oraz brakiem relacji rówieśniczych. Dzieci autystyczne charakteryzuje także brak emocjonalnej wzajemności (np. nie reagują one na emocje innych, nie modulują zachowań odpowiednio do społecznych oczekiwań) i brak dążenia do dzielenia wspólnego pola uwagi, poprzez dzielenie się radościami, zainteresowaniami lub osiągnięciami z innymi ludźmi.

Howlin (1986, za: Pisula, 1993) opisuje dwa obszary' zaburzeń przebiegu procesu socjalizacji u dzieci autystycznych: nieprawidłowe kontakty z dorosłymi oraz kontakty z rówieśnikami. W pierwszym obszarze dziecko nie wykazuje oznak emocjonalnego przywiązania, nie różnicuje swoich zachowań w odniesieniu do rodziców i obcych osób. Unika kontaktu wzrokowego i fizycznego, cechuje je ogólny negatywizm. W relacjach z rówieśnikami dziecko autystyczne wykazuje niechęć do brania udziału we wspólnej zabawie, nie inicjuje kontaktu z innymi dziećmi, nie przejawia zdolności do naprzemiennego udziału w interakcji. Kiedy nawet dziecko autystyczne inicjuje kontakt, nie kontynuuje go (nie podtrzymuje) po uzyskaniu odpowiedzi. Wielu autorów (Jaffe i Stern, 1973; Schaffer, 1979; za: Wing, 1986; Baron-Cohen, 1995) twierdzi, iż istnieje wrodzony mechanizm przygotowujący do obustronnej wymiany społecznej, który w autyzmie jest uszkodzony (por. koncepcja S. Barona-Cohena w rodź. IV.3.).

U dzieci autystycznych bardzo wcześnie widoczne są zaburzenia kontaktu społecznego. Dziecko może nie wyciągać rączek do mamy, preferując wielogodzinne, samotne leżenie w łóżeczku, nie uśmiecha się na widok rodziców, nie

51