2 (3041)

KOMUNIKOWANIE SIĘ Z CHORYM DZIECKIEM

W. Budziński

Stan psychiczny człowieka chorego i jego zachowanie zależy nie tylko od objawów bólowych, doznań emocjonalnych, jak strach i przygnębienie, ale przede wszystkim zależy od rozumienia i oceny bodźców i zdarzeń. Człowiek dorosły nadaje znaczenie sobie, swojej chorobie i zdarzeniom na podstawie zdobytej wiedzy, doświadczenia życiowego, relacji innych osób i w oparciu o procesy intelektualne. Potrafi zrozumieć i przewidzieć, że dolegliwa kuracja jest szansą na wyzdrowienie a rozłąka z rodziną nie jest stratą a czasowym rozstaniem. Dziecko dysponujące ograniczoną zdolnością myślenia abstrakcyjnego, nie potrafi bronić swojego optymizmu i nadziei w taki sposób. Poczucie bezpieczeństwa chorego dziecka i samopoczucie jest oparte w mniejszym stopniu na optymistycznej wizji przyszłości. Jego stan psychiczny zależy od aktualnych doznań zmysłowych, bólowych a przede wszystkim od akceptacji emocjonalnej i więzi uczuciowej z osobami bliskimi i znaczącymi, np. z rodzicami, lekarzem, pielęgniarką, psychologiem. Od rodziców i od personelu medycznego uczy się nie tylko drogą werbalną, ale także poprzez empatię oraz obserwację reakcji emocjonalnych, gestów i mimiki. Obserwując i słuchając osoby dorosłe nadaje znaczenie własnej chorobie jako zadanie, szansa, przejściowy problem albo jako zło, piętno, kara, nieodwracalna strata.

Stan psychiczny człowieka chorego w decydującym stopniu zależy od tego, czy choroba jest dla niego deprywacją, czy frustracją. Depry-wacja jest rozumiana jako strata lub definitywna niemożność uzyskania czegoś, co człowiek uznaje za niezbędne, co jest warunkiem akceptacji siebie, życia, świata. Deprywacja przejawia się poczuciem straty, beznadziejności, rozpaczą i depresją, rezygnacją z aktywności życiowej. Jawi się jako sytuacja „bez wyjścia”. Jej konsekwencje są destrukcyjne i zakłócają procesy biologiczne, psychologiczne i życie społeczne człowieka. Mogą prowadzić nawet do śmierci. Należy zauważyć, że dzieci mają większą skłonność niż dorośli do przeżywania deprywacji z powodu choroby.

Frustracja natomiast jest stanem psychicznym będącym następstwem trudności w zaspakajaniu potrzeb i realizowaniu celów. Trudności i problemy mogą nas mobilizować, motywować do działań mających na celu poradzenie sobie z problemem. Frustracja może mieć