img053 (46)

innych umiejętności poznawczych. Brak dowodów, iż deficyt w „teorii umysłu" jest skorelowany z innymi umiejętnościami poznawczymi, w zakresie których dziecko autystyczne może funkcjonować na wyższym poziomie (spostrzeganie, pamięć, różnicowanie) oraz porównania z innymi grupami zaburzeń, dowodzą, że deficyt jest specyficzny dla autyzmu.

4.3.2. Ogólny poziom rozwoju psychoruchowego. Stabilność funkcjonowania poznawczego w autyzmie

Poziom rozwoju umysłowego w grupie osób autystycznych jest bardzo zróżnicowany, od głębokiego upośledzenia po normę intelektualną. Przyjmuje się, że ok. 75% tej populacji stanowdąosoby upośledzone umysłowo. Poziom rozwoju intelektualnego prezentowany przez osoby autystyczne może mieścić się w zakresie inteligencji przeciętnej lub wyżej (dotyczy to syndromu Aspergera).

Wyodrębniony po raz pierwszy jako odrębna kategoria, syndrom Aspergera, spełnia wszystkie kryteria autyzmu, z wyjątkiem zaburzeń w mowie i procesach poznawczych. Rozumienie autyzmu jako kontinuum natężenia zachowań autystycznych pozwala na umieszczenie syndromu Aspergera na jego krańcu. Syndrom Aspergera, jako odrębna kategoria diagnostyczna, wzbudza wiele kontrowersji, będąc traktowanym raczej jako „wariant autyzmu” (Frith, 1996b).

Oceniając poziom rozwoju umysłowego u dzieci autystycznych, należy pamiętać, iż główne obszary zaburzeń charakterystyczne dla autyzmu (zaburzenia w relacjach społecznych, zaburzenia komunikowania się oraz stereotypowe wzorce zachowań), pozostają w ścisłym związku z funkcjonowaniem umysłowym dziecka. Newson (1989, za: Pisula, 1993) uważa, że sfery te wpływają na siebie.

zaburzenia

społeczne

zachowania

stereotypowe

zaburzenia

komunikacji

Ryc. 3. Rozwój umysłowy a trzy główne obszary zaburzeń w autyzmie

W pierwszych epidemiologicznych badaniach dotyczących autyzmu, przeprowadzonych przez Lottera (1966) w okręgu Middlesex, stwierdzono, że 75% populacji autystycznej stanowią osoby upośledzone umysłowo. Wykonane w dwadzieścia lat później badania epidemiologiczne w Nowej Szkocji przyniosły takie Same rezultaty (Bryson, 1988).

W badaniach porównawczych prowadzonych przez Ruttera i Lockyer (Frith, 1996a), rozpoczętych w latach sześćdziesiątych i kontynuowanych przez następne 15 lat w grupie 63 dzieci autystycznych, odnotowano następujące proporcje:

1)    LI. poniżej 50 (upośledzone w stopniu umiarkowanym) — 40% dzieci.

2)    LI. pomiędzy 50 a 70 (upośledzenie w stopniu lekkim) — 30% dzieci.

3)    LI. powyżej 70 (inteligencja niższa niż przeciętna i inteligencja w normie) — 30%. W grupie tej dzieci z ilorazem powyżej 85 (inteligencja przeciętna) było 50%.

W 1985 Freeman i Ritvo opublikowali wyniki badań longitudinalnych (trwających 5 lat) w grupie 62 dzieci od drugiego do szóstego roku życia, które uzyskały wczesną diagnozę. 77% dzieci otrzymało wówczas dodatkową diagnozę upośledzenia umysłowego i stan taki, z kilkoma wyjątkami, charakteryzowała stabilność.

Nieco inne rezultaty uzyskał Lord, Schopler i Revicki (1982), badając grupę 475 dzieci autystycznych z Północnej Karoliny. Wśród tych dzieci 16% miało LI. powyżej 70 i tylko 7% I.I. powyżej 80.

Goldstein i Lancy (1985) analizuje wyniki wielu badań sugerowali, iż kształt dystrybucji wyników w testach inteligencji w grupie z autyzmem jest taki sam jak populacji normalnej, ale obniżony o ok. 50 punktów. Ich zdaniem taki rozkład wyników spowodowany byłby uszkodzeniem mózgu.

Eaves i Ho (1996), przystępując do badań dzieci autystycznych urodzonych pomiędzy 1974 a 1984 rokiem, oczekiwali, że 70% do 85% będzie wykazywało upośledzenie umysłowe. W wybranej losowa grupie 76 dzieci (57 chłopców i 19 dziewcząt, średnia wieku 7,6) tylko:

—    53% z PIQ (iloraz w skali bezsłownej) i

—    62% z VIQ (iloraz w skali słownej) było poniżej 7 0.

Procent osób z I.I. (IQ) poniżej 50 wyniósł 43^49% (podobnie jak w innych

badaniach), ale było mniej dzieci w przedziale 50-70 oraz więcej dzieci powyżej 70 punktów. Metodami, jakimi się posłużono w celu diagnozy autyzmu, były DSM-III-R oraz Childhood Autism Rating Scalę (CARS) E. Schoplera. Średni wynik w CARS wyniósł 34, wskazując na autyzm lekki - umiarkowany. Aby oszacować poziom rozwoju umysłowego, zastosowano WISC-R, skalę Termana-Merrill (IV rewizja). Międzynarodowy Skalę Wykonawczą Leitera, Skalę Rozwoju Niemowląt Bayley. Eaves i Ho (ibidem) zaliczają badane przez siebie dzieci

69