img255 (9)

Na przykład hiszpańskie fonemy /b/, /d/, /g/ mają dwa rodzaje realizacji zależące od kontekstu fonetycznego:

1.    po przerwie i po spółgłoskach nosowych, a w przypadku /d/ także po bocznycłi, wymawiane sa jako zwarto-wybuchowe

[b], [d], [g],

2.    we wszystkich pozostałych pozycjach wymawia się je jako głoski szczelinowe (trące lub frykatywne, od łac. frico = trę)

[B], [OL M.

Głoski, które nie pełnią funkcji znaczeniowej i których wymowa zależy od pozycji, nazywane są alofonami kombinatorycznymi (hiszp. alófono lub variante combinatoria, z gr. allos = obcy, odmienny inny + phónś = głos, dźwięk). Relacje między fonemami a alofonami można zilustrować na przykładzie hiszpańskiego wyrazu vaso:■

Fonem

/b/ —

Grafem

un vaso

<v>

este vaso

Alofon

[b] [urn baso] __ [B] [este Baso]

2. Narządy mowy

Artykulacja to zespół ruchów i pozycji narządów biorących udział w wytwarzaniu określonych głosek. Narządy mowy dzielą się na infraglottalne i supraglottaine (gr. gldttis = ujście tchawicy). Do pierwszych zalicza się płuca i tchawicę, które znajdują się poniżej głośni (hiszp. hendedura glótica lub glotis). Drugie składają się z krtani i narządów artykulacji (hiszp. larirtge i órganos de articulación).

Narządy infraglottalne (hiszp. cavidades infraglólicas lub drgano respiratorio) umożliwiają dopływ powietrza, które za pomocą znajdujących się w krtani wiązadeł głosowych zostaje wprawione w drganie. Wytworzony w ten sposób dźwięk ulega dalszym zmianom w nasadzie (jama gardłowa, ustna i nosowa).

Głoski powstające w trakcie tego procesu zależą w dużym stopniu od artykulacji narządów supraglottalnych (hiszp. cavidades suprag-lóticas), czyli ich ruchów i pozycji. Dla opanowania fonetyki języka obcego bardzo istotne jest zapoznanie się właśnie z narządami artykulacji. Wyszczególniamy je na niżej przedstawionym obrazku:

la, lb — wargi górna i dolna (hiszp. labios: superior e inferior)

2a, 2b — zęby górne i dolne (hiszp. dientes lub incisivos superiores e inferiores) 3. — język (hiszp. lengua)

4    — grzbiet języka (hiszp. dorso de la lengua)

4a — przód języka (hiszp. predorso de la lengua)

4b — środek języka (hiszp. mediodorso de la lengua)

4c    —    tyl języka (hiszp. postdorso    de    la    lengua)

5    —    koniuszek języka (hiszp.    apice    de    la    lengua)

6    —    dziąsła (hiszp. aheolos)

7    — podniebienie twarde (hiszp. paladar duro)

8    — podniebienie miękkie (hiszp. paladar blando lub velo del paladar)

9    —    języczek (hiszp. uvula)

10    —    krtań (hiszp. laringe)

11    — wiązadła głosowe (hiszp. cuerdas vocales)

12    — nos (hiszp. nariz)

13    — jama nosowa (hiszp. cavidad nosal)

14    — jama ustna (hiszp. cańdad bucal)

15    — nagłośnia (liiszp. eplgloiis)

Ze względu na sposób, w jaki wymienione narządy biorą udział w artykulacji głosek, można je podzielić na czynnne lub ruchome (hiszp. órganos activos o movibles) i bierne lub nieruchome (hiszp. órganos pasivos o fijos). Do narządów czynnych zaliczamy język, wargi, podniebienie miękkie, języczek i wiązadła głosowe. Narządami biernymi są zęby, dziąsła i podniebienie twarde. W trakcie artykulacji głosek, narządy czynne przesuwają się w różne strony zbliżając się lub dotykając narządów biernych w tzw. miejscu artykulacji (hiszp. punto de articulación lub lugar de articulalacióri).

11