img430 (5)

D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka

Od drugiego półrocza życia duże znaczenie w badaniu posiada ocena uzębienia. Określa się liczbę i stan wyrżniętych zębów. W dalszych okresach życia zwraca się uwagę na wykształcenie korony zębów, zabarwienie szkliwa, obecność ubytków próchniczych, braki w uzębieniu i zgryz.

Badanie języka polega na oglądaniu śluzówki oraz mięś-niówki i ruchów języka przy jego wysuwaniu z jamy ustnej na brodę. Na powierzchni języka mogą być obecne naloty, wykwity grudkowate, powiększone brodawki smakowe. Zmiany zabarwienia języka obserwowane sąm. m. w płonicy (język malinowy - żywoczerwonej barwy z obrzękiem brodawek), durzę brzusznym (biały w środkowej części i czerwony na obwodzie) oraz sinicy (zasinienie). Język o powiększonych wymiarach występuje w niedoczynności tarczycy u niemowląt, zespole Downa, naczyniaku krwionośnym lub chłonnym. Drżenie języka jest widoczne np. w nadczynności tarczycy, a w stanach uszkodzeń ogniskowych mózgu (z porażeniami) zbacza przy wysuwaniu w stronę chorą.

Przy badaniu podniebienia należy zwrócić uwagę na wyskle-pienie (tzw. gotyckie podniebienie, np. w zespole Marfana), obecność rozszczepu podniebienia, w tym podśluzówkowego, możliwego do wykrycia po uciśnięciu szpatułką. Na śluzówce podniebienia umiejscawiają się niejednokrotnie wykwity w przebiegu grzybicy lub zapalenia jamy ustnej.

Języczek (przy unoszeniu się), migdałki podniebienne i tylną ścianę gardła ocenia się jednocześnie po uciśnięciu (szpatułką) języka. Migdałki podniebienne mogą mieć różną wielkość i symetrię. Czasem udaje się zauważyć porowate zmiany w ich utkaniu (przewlekły pozapałny przerost), obecność mas serowatych lub ropnej wydzieliny (przy ucisku migdałka szpatułką), a także naloty. Śluzówka migdałków, prawidłowo intensywnie różowa, w stanie zapalnym jest żywoczerwona. Czerwone pęcherzyki na jej powierzchni sugerują wirusową etiologię zapalenia.

Wśród najczęściej spotykanych stanów zapalnych migdałków podniebiennych, nazywanych powszechnie anginą, należy wymienić następujące:

angina nieżytowa - zaczerwienienie migdałków z drobnym pęcherzykowym nakrapianiem;

angina ropna - obecność ropnej wydzieliny w migdałkach, która wydostaje się na zewnątrz po uciśnięciu szpatułką; angina zatokowa - na silnie zaczerwienionych i obrzękniętych migdałkach występują białe, ścieralne naloty; angina płonicza - z silnie zaczerwienioną tylną ścianą gardła i malinowym językiem;

zapalenie migdałków w przebiegu mononukleozy zakaźnej -poza stanem zapalnym śluzówki i obrzękiem migdałków stwierdza się naloty, które silnie utrzymują się w kryptach i mogą przechodzić na tylną ścianę gardła.

Na tylnej ścianie gardła ocenia się śluzówkę, jej zabarwienie, obecność rozszerzeń naczyniowych, pęcherzyków i nadżerek oraz stan grudek limfatycznych. U dzieci grudki te zawsze są widoczne, co wynika z fizjologicznego rozrostu pierścienia chłonnego gardłowego. Przy zapaleniu tylnej ściany gardła grudki limfatyczne są bardzo powiększone, niekiedy z ropną treścią, a śluzówka żywoczerwona i obrzęknięta.

Migdałek gardłowy (nazywany „trzecim”) nie jest dostępny dla bezpośredniego oglądania. Część nosową gardła bada się za pomocą lusterka (rynoskopia tylna) lub palpacyjnie.

Oglądaniem zwraca się uwagę na wielkość (długość) szyi, kształt, symetryczność, barwę skóry, obecność blizn, guzów, wykwitów oraz uwypukleń i tętnień. Należy określić ruchomość szyi, polecając dziecku wykonywanie ruchów obrotowych i bocznych, odgięcie głowy do tyłu oraz przygięcie brody do mostka.

55