img733

INSTRUMENTY TERRORU S T A L . N O W S K I E G O

Rozwścieczony Iwan Groźny uderzył go w głowę okutą żelazem pałką i zabił na miejscu.

Po tym tragicznym wydarzeniu Iwan tak raptownie podupadł na zdrowiu, że w końcu musiano go odprowadzać nawet do ustępu. Również cała Rosja przeżywała w tych latach okres upadku. Do chwili śmierci cara w 1584 roku

„My, Piotr I, imperator i autokrata Wszechrosji (...) Wszechoświecony, suwerenny imperator i władca Piotr Wielki, Ojciec Ojczyzny, Najłaskawszy Pan”.

- Piotr I

- która ponoć dopadła go, gdy szykował się do partii szachów - długotrwałe i niepomyślne dla Rosjan walki w Kurlandii wraz z najazdami Tatarów wyczerpały zasoby kraju i doprowadziły gospodarkę na skraj załamania.

NASTĘPCY IWANA GROŹNEGO

Rozbudowana siatka szpiegowska, nastawiona na wyszukiwanie zdrajców, stanowiła narzędzie władzy sukcesorów Iwana IV Jego syn i dziedzic, pozbawiony charakteru Fiodor I, zmarł bezpotomnie, a kolejny car, Borys Godunow, zatrudniał całe zastępy szpiegów, by stale obserwowali poczynania bojarów. Równie podejrzliwy był Michał Romanow (1596-1645) - pierwszy car z rodu Romanowów.

Jego syn oraz następca Michała, Aleksy (1629-1676), powołał do istnienia bardzo skuteczne Biuro Spraw Tajnych, którego agenci mieli na oku członków Dumy (rady państwa), szpiegując ich i donosząc na wojskowych dowódców oraz nawet na zagranicznych ambasadorów. Pragnąc utrzymać w ręku wszystkie nici autokratycznych rządów, Aleksy osobiście dobierał agentów, którzy mieli go ochraniać podczas podróży, a także, co jeszcze istotniejsze, zapoznawać się potajemnie z treścią zagranicznej poczty dyplomatycznej. Listy z zagranicy trafiały zatem wpierw do Biura Spraw Zagranicznych, gdzie dyskretnie je otwierano i zapoznawano się z cennymi informacjami.

PIOTR WIELKI

Po śmierci Aleksego i ostatecznym wstąpieniu na tron Piotra I (zwanego Wielkim, 1672-1725) wspomniany urząd szpiegowski przestał oficjalnie istnieć W istocie jednak uległ przeobrażeniu, przyjmując nazwę Tajnej Kancelarii cara, który tytułował samego siebie tak: „My, Piotr I, imperator i autokrata Wszech-rosji”. Preambuła do jednego z carskich ukazów brzmiała: „Wszechoświecony, suwerenny imperator i władca Piotr Wielki, Ojciec Ojczyzny, Najłaskawszy Pan”. Blisko dwumetrowy car Piotr, o groźnym obliczu, kipiący energią, stał się mistrzem zastraszania. Surowym narzędziem jego władzy była Tajna Kancelaria, obarczona obowiązkiem stałego sprawdzania lojalności poddanych i kontrolowania poczynań tych, których podejrzewano o możliwość dopuszczenia się zdrady.    >

Piotr zresztą bynajmniej nie interesował się wyłącznie swoim krajem; żywił nienasyconą ciekawość do wielu przejawów kultury Zachodu. W czasie kilku

20