IMG 23 (7)

124

stawieniu lej cechy do odpowiedniego wzoru uzyskujemy pierśnicową liczbę tu drzewostanu dla strzał w korze lub bez kory.

Błąd średni określania pierśnicowej liczby kształtu drzewostanu wzorem wynosi 4.0%. a wzorem (3.56) - 4.6%. Na stosunkowo duże błędy, jakie otrzyma dla poszczególnych wzorów, wpływ wywarł materiał zebrany w 81 drzewostan Borów Dolnośląskich, gdzie stwierdzono wyraźnie niższe wartości pierfnicowejk czby kształtu niż w drzewostanach innych części Polski, a szczególnie w drze»on> nach Puszczy Augustowskiej. Piskiej i Białej. Wynika stąd możliwość opracowma dokładniejszych wzorów empirycznych po rozdzieleniu materiału empiry cznego tu poszczególne regiony. Wymaga to jednak przeprowadzenia dalszych badań na obszerniejszym materiale empirycznym.

3. Stałe linie liczb kształtu

Termin - stale linie liczb kształtu - jest pojęciem nowym (Bruchwald 1973b) Zdefiniowano to pojęcie w związku z badaniami przeprowadzonymi nad liczbami kształtu, w których stwierdzono, że zależność liczby kształtu od pierśnicy drzewa w obrębie drzewostanu ma inny charakter niż zależność łiczby kształtu drzewostanu od przeciętnej pierśnicy drzewostanu. Dlatego wzory empiryczne służące do określania pierśnicowej liczby kształtu drzewostanu, np. (3.55) i (3.56). nie mogą służyć do określania liczby kształtu dla stopni pierśnic.

Stale linie liczb kształtu są empirycznym modelem w postaci pęku linii przedstawiających zależność pierśnicowej liczby kształtu od pierśnicy drzewa. Opracowanie sutych linii liczb kształtu wymaga realizacji dwóch etapów badań: l) poznania zależności liczby kształtu od pierśnicy drzewa w obrębie drzewostanu. 2) poznania zależności liczby kształtu drzewostanu od średnich wartości cech drzewostanu Po powiązaniu opracowanych zależności otrzymuje się stałe linie liczb kształtu.

Dla drzewostanów sosnowych Polski Bruchwald (1978b) opracował empiryczne równania linii liczb kształtu:

(3.57)

(3.58)

gdzie

/,    pierśntcowa Itcżba ksztahu strzały w korze dla przeciętnego drzewa w stonn

pierśnicy.

/, pterśmcowa liczba kształtu strzały bez kory dla przeciętnego drzewa w _SIo pniu pierśnicy.

d - wartość środkowa uopma pierśnicy.

d_t - przeciętna pierśnica drzewostanu.

*_Ł - średnia wysokość drzewostanu

Zauważmy, że jeżeli wartość środkowa stopnia jest równa przeciętnej pierśnicy drzewostanu, to ze wzoru (3.57) otrzymamy wzór (3.55). a ze wzoru (3.58) otrzymamy (3.56) W takim wypadku pierśnicową liczba kształtu stopnia pierśnicy jest równa pierśnicowej liczbie kształtu drzewostanu Gdy wartość środkowa stopnia jest mniejsza od średniej pierśnicy drzewostanu, to pierśnicową liczba kształtu stopnia będzie mniejsza od liczby kształtu drzewostanu. Dla stopni pterśnic o wartościach większych od przeciętnej pierśnicy drzewostanu pierśnicową liczba kształtu stopnia pierśnicy będzie większa od liczby kształtu drzewostanu

Aby ustalić pierśnicową liczbę kształtu dla poszczególnych stopni picrśnic. należy określić średnią pierśnicę i średnią wysokość drzewostanu Po podstawieniu tych danych do wzoru (3.57) lub (3.58) otrzymamy dla drzewostanu równanie przedstawiające zależność liczby kształtu od pierśnicy drzewa Z równania można obliczyć liczbę kształtu dla każdego stopnia pierśnicy.

Stałe linie liczb kształtu mogą być wykorzystane do budowy tablic miąższości

I. Wysokość kształtu

Wysokość kształtu jest iloczynem pierśnicowej liczby kształtu i wysokości (H F). Znajomość sposobów określania pierśnicowej liczby kształtu i wysokości dla stopni picrśnic i dla drzewostanu pozwala nam na określanie odpowiednich wartości wysokości kształtu.

Zajmiemy się określaniem średniej wartości wysokości kształtu drzewostanu na podstawie drzew próbnych;

y v

HF=~—    (3.59)

2>

gdzie v jest miąższością, natomiast g pierśnicową powierzchnią przekroju drzew próbnych.

Wysokość kształtu zależy od wysokości drzew. Dlatego korzystne jest uwzględnienie przy wyborze drzew próbnych wysokości. Będzie to polegało na określę mu średniej wysokości drzewostanu i następnie pobraniu takich drzew próbnych, których wysokość zbliżona jest do wysokości średniej. Po ścięciu takich drzew mierzy się ich miąższość (wcześniej na drzewie stojącym mierzy się pierśnicę drzewa), po czym uzyskane wartości podstawia się do wzoru (3.59).

Wysokość kształtu drzewostanu można tak2c określić z odpew tednich tablic łub wzorów empirycznych. Wzory takie otrzymamy z iloczynu średniej wysokości drze wostanu i empirycznych wzorów na pierśnicową liczbę kształtu, wzoty (3 55) i(3.56).