IMG15

CXII VII CZAS — PRZESTRZEŃ — NARRACJA

VII, CZAS — PRZESTRZEŃ — NARRACJA

Czas. Opowieść rozpoczyna się w r. i 771, z przywiezieniem przez farmera, pana Eam&haw, dziecka — HeathclifTa z Li¹ verpoolu do Wichrowych Wzgórz, gdy Katarzyna ma sześć lat, a Heathcliflf przypuszczalnie siedem i kończy się śmiercią Heath¹ cliffa w r. 1802, gdy trzecie pokolenie Eamshawów i Lintonów (Hareton i Kąty) dorasta'do samodzielnego życia. Chronologii; wydarzeń — licznych urodzin, zaślubin i śmierci (pomijając już inne zdarzenia) jest starannie rozplanowana, jak widać z tabelki genealogicznej obu rodzin, opracowanej przez C. P. Sangem w jego analizie struktury Wuimwych Wzgórz ¹. Głowna bohaterka Katarzyna i jej brat Bindley — pierwsza poza Katarzyną ofian HeathclifTa — umierają mniej więcej w połowie fabuły (rozdz. XVI i XVII). Opowieść jednak nie jest prowadzona w pełni chro¹ nołogicznie i czas narracji kształtuje się odmiennie. Narracja Lockwooda, przybyłego w te strony dla odpoczynku, rozpoczyna się w r. 1801, na rok przed zakończeniem opowieści i w dwóch pierwszych rozdziałach wprowadza czytelnika do Wichrowych Wzgórz, gdzie poznajemy ich mieszkańców (dziwnego pana HeathclifTa, właściciela Wichrowych Wzgórz i Drozdowege Gniazda, wynajętego przez Lockwooda, i dwoje młodych ludzi) powiązanych ze sobą w niewytłumaczalny sposób.

Przy następnej wizycie u HeathclifTa Lockwood, nocując w dawnym pokoiku nie znanej nam jeszcze Katarzyny (rozdz. III) przypadkiem odczytuje fragment jej dziennika pisany w wieku około dwunastu lat, w okresie gdy jej brat Htndley gnębił i prze¹ śladowa! młodszą siostrę t HeathclifTa. Mamy więc już pewicfi wgląd we wczesny etap tej historii — bezpośrednio od 'trony tajemniczej Katarzyny, którą tej nocy Heathcliff niebawem ujn$ jako upiora, dobijającego się do okna. Zaintrygowany tą zagadko¹

wą sytuacją Lockwood prosi gospodynię Drozdowego Gniazda o wyjaśnienie, kim są ci wszyscy ludzie. Pani Ellen Dean rozpoczyna opowieść (rozdz. IV), teraz już prowadzoną chronologicznie, z niewielkimi przerwami w czasie, gdy powracamy na krótko do Lockwooda i do teraźniejszości, i doprowadza ją aż do sytuacji obecnej (w r. 1801), znanej już gościowi i obecnie jasnej: jest to etap historii bezpośrednio po śmierci syna Heathcliffa, Lintona Heathcliffa, którego żoną była Kate Linton, córka Katarzyny z domu Earnshaw — ostatni, jak dotąd, etap zemsty Heathcliffa na obu rodzinach, a Kate i Hareton są jedynymi ofiarami, które dotychczas pozostają przy życiu.

W historii pani Dean są oczywiście kilkuletnie przerwy, okresy, w których nie dzieje się nic ważnego, czego by nie można streścić w kilku słowach. Najdłuższa przerwa — dwunastu lat czasu fabuły — wypada mniej więcej w połowie tej historii, po śmierci Katarzyny i Hindleya, kiedy córka Katarzyny dorasta do przeżyć, stanowiących treść tej drugiej części. Jednak w tym punkcie w narracji nie ma przerwy i po śmierci Katarzyny w rozdz. XVII następuje bezpośrednio (w rozdz. XVIII) krótkie streszczenie i początek nowych perypetii. Opowieść Nelly Dean kończy się jak gdyby w martwym punkcie — nie wiadomo, jak rozwinie się obecna sytuacja. Lockwood wyjeżdża, złożywszy pożegnalną wizytę w Wichrowych Wzgórzach (rozdz. XXXI) i nie zna definitywnego zakończenia tej historii, lecz w rok później przypadkiem znów trafia w te okolice i w ostatnich rozdziałach (XXXII—XXXIV) od Nelly Dean mieszkającej teraz w Wichrowych Wzgórzach dowiaduje się a śmierci Heathcliffa i widzi znów młodą parę, tym razem w najlepszej przyjaźni, wróżącej nowe małżeństwo.

W tok narracji wplatają się również elementy opisu dotyczące pór roku, co wpływa na wyraźne ukształtowanie czasu opowieści w dwoistym rytmie: czas linearny akcji przecina się z czasem cyklicznym pór roku, zawsze dobitnie akcentowanym. Zimą — Hoże Narodzenie i „rodzeństwo Linton, pozawijane w futra

8 MN 11/228 E, Bronie. Wichrowe Wzgórza

1

Por. tabelka, s. 2.