IMG 17

przezwyciężenie nieprzystosowania 'społecznego uczniów nie jest możlliwe tylko w wyniku wyrównywania braków w zakresie wiadomości i umiejętności szkolnych. Obok niesienia pomocy uczniom trudnym w nauce istnieje także konieczność aktywizowania ich w szeroko pojętej działalności.

Tak rozumiana działalność obejmuje wszystkie niemal czynności uczniów wykonywane w formalnych zespołach dziecięcych lub młodzieżowych, których celem jest umożliwienie im pożytecznego spędzenia wolnego czasu. Udział uczniów w tego typu działalności jest nieodzowny, jeśli stosowane wobec nich oddziaływania wychowawcze mają być naprawdę skuteczne. Ma się tu na myśli przede wszystkim podejmowanie przez uczniów konkretnych zadań, wymagających umiejętności praktycznych. Uczeń trudny bowiem radzi sobie z nimi na ogół łatwiej niż z zadaniami o charakterze teoretycznym. Wykonując je, nabiera zaufania do siebie i zarazem przekonuje się, że stać go na wiele pożytecznych działań. Ma to duże znaczenie w jego rozwoju społecznym. Przede wszystkim uczy gotowości do współdziałania i współpracy z innymi oraz pozwala zrozumieć, że pomyślny roz- • A wój i szczęście jednostki zależą w znacznej mierze od działalności na rzecz innych ludzi. Inaczej mówiąc, angażowanie uczniów w działalność, zwłaszcza na rzecz klasy i szkoły, wyzwala w nich' procesy uspołecznienia, czyni ich bardziej odpowiedzialnymi (spolegliwymi), wrażliwymi na potrzeby ludzkie.

Ścisły związek między taką działalnością dzieci i młodzieży, a ich rozwojem społecznym wynika z naturalnej prawidłowości rozwojowej ludzi. Otóż człowiek uczy się postępowania zgodnego z obowiązującymi normami życia społecznego nie tyle w drodze nabywania określonej wiedzy, ile w wyniku własnych doświadczeń w toku wykoriywania różnych zadań, podporządkowanych dobru społecznemu. Wszelkie skuteczne uspołecznianie jest więc niemożliwe bez postawienia uczniów wobec konkretnych zadań na rzecz klasy, szkoły lub środowiska. Prawidłowość ta dotyczy w równej mierze uczniów społecznie przystosowanych, jak i uczniów nieprzystosowanych. Toteż w przypadku, tych ostatnich koncentrowanie się w pracy wychowawczej głównie na wspomaganiu ich w nauce jest kardynalnym błędem.

W tym miejscu warto również podkreślić, iż angażowanie uczniów w konkretną działalność ma tylko wtedy wartość czynnika konstruktywnego w społecznym rozwoju, gdy towarzyszy temu szczera chęć wykonania zlecanych zadań. Działalność społeczna wymuszona — także w przypadku uczniów społecznie nieprzystosowanych — może okazać się nawet wychowawczo szkodliwa, ponieważ pogłębia ich krytyczny i nieżyczliwy stosunek, zwłaszcza do nauczycieli, wychowawców lub instruktorów jako zleceniodawców nie łubianych przez nich (zadań.

W pracy wychowawczej z uczniami trudnymi podczas zajęć pozalekcyjnych należy przede wszystkim zadbać w TÓwnej niemal mierze zarówno o pomoc w nauce, jak również o ich aktywizację w konkretnej działalności. Pozbawieni pomocy w nauce skazani są na szkodliwy wpływ mechanizmów obronnych, a nie mając możliwości wykonywania konkretnych zadań na rzecz klasy, szkoły i środowiska, nie są w stanie uzewnętrznić norm postępowania społecznego.

2. FUNKCJONOWANIE ZESPOŁÓW WYRÓWNAWCZYCH

Korzystną formą pomocy w nauce uczniom trudnym — obok należycie zorganizowanego odrabiania lekcji w domu lub świetlicy — jest pomoc w ramach tzw. zespołów wyrównawczych. Są to kilkuosobowe grupy uczniów, wśród których przeważają uczniowie z zaawansowanymi niepowodzeniami szkolnymi. Spotykają się przynajmniej raz w tygodniu, aby wspólnie z nauczycielem, wychowawcą klasy, pedagogiem szkolnym lub jednym z rodziców uzupełnić lekcje prowadzone w klasie z określonego przedmiotu nauczania. Niekiedy zespół koncentruje się wokół zagadnień z dwóch przedmiotów, np. matematyki i języka polskiego. Zespół taki nie obejmuje na ogół Więcej niż 7—8 osób. Każde spotkanie trwa z reguły co najmniej 45 minut.

Zespół wyrównawczy wybiega daleko poza funkcje tzw. korepetycji. Obok celów dydaktycznych ma d® spełnienia cele wy-

187