IMGc55 (2)

bakterii zachodzące w ciągu 5—15 s dowodzi obecności „dumping factor”. Czynnik ten powoduje ścinanie fibrynogenu, które jest przyczyną zlepiania się gronkowców.

Po stwierdzeniu, że szczep wyizolowany od chorego ma właściwości chorobotwórcze i po ustaleniu, że stanowi on czynnik etiologiczny danego schorzenia (co nie jest sprawą łatwą w przypadku posiewu wymazów z nosa i gardła ze względu na rozpowszechnione nosicielstwo gronkowców), wykonuje się antybiogram. Badanie to ma szczególnie duże znaczenie, gdyż gronkowce są bardzo często oporne na wiele antybiotyków. Właściwie wykonany antybiogram pozwala przeprowadzić w większości przypadków skuteczne leczenie.

Na żądanie lekarza, w pracowni diagnostycznej sporządza się auto-szczepionkę ze szczepu wyosobnionego od chorego, u którego zostanie ona zastosowana.

Zatrucia pokarmowe. Laboratoryjne rozpoznanie gronkowcowego zatrucia pokarmowego opiera się na badaniu mikroskopowym, izolacji zarazka, a przede wszystkim na wykryciu enterotoksyny.

Produkty żywnościowe z przypadków zatruć zawierają duże ilości gronkowców, które wykrywa się w preparacie barwionym metodą Grama. W celu ustalenia stopnia namnożenia gronkowców, od którego zależy ilość (. wytworzonej enterotoksyny, podejrzaną o zatrucie żywność wysiewa się sposobem ilościowym. Do posiewu stosuje się oprócz agaru z krwią podłoża selektywne, ponieważ artykuły żywnościowe mogą być zanieczyszczone florą towarzyszącą. Na podstawie badania mikroskopowego i hodowli w przypadku: 1) dużej ilości gronkowców w żywności, 2) typowych objawów zatrucia pokarmowego i 3) masowych zachorowań, można uznać z dużym prawdopodobieństwem, że przyczyną zatrucia jest enterotoksyna gronkowcowa. Pewność w ustaleniu zatrucia daje: 1) wykrycie zdolności enterotoksycznych u wyizolowanego szczepu lub 2) bezpośrednie wykrycie enterotoksyny w wyciągach z żywności. Obecność enterotoksyny zarówno w wyciągach z żywności, jak i w przesączach czy super-natantach hodowli można wykazać na ludziach ochotnikach, wrażliwych zwierzętach (małpy, koty) oraz in vitro za pomocą odczynu precypitacji w żelu ze swoistą surowicą.

Próbę biologiczną wykonuje się na kotach. Młodym kotom wstrzykuje się do-otrzewnowo (dorosłym dożylnie) przesącz z hodowli gronkowców wyosobnionych, z żywności lub wyciąg z tej żywności. Jeżeli w badanych materiałach jest obecna enterotoksyna, u kotów powstają objawy zatrucia w postaci wymiotów i biegunki w czasie od pół do trzech godzin od wstrzyknięcia. Czasami może nastąpić śmierć zwierzęcia. Próba biologiczna ma coraz mniejsze zastosowanie. Obecnie za najpewniejszą metodę wykrywania enterotoksyny jest uważana szkiełkowa mikroprecypita-cja w żelu.

W dochodzeniach epidemiologicznych przeprowadza się typowanie gronkowców fagami. Typowanie serologiczne i określanie antybiotyko-oporności stanowią metody pomocnicze.

Poszczególne szczepy gronkowców najczęściej są wrażliwe na kilka fagów. Cecha ta jest stała. Na dany szczep działa zawsze ten sam zestaw fagów, powstaje określony wzór fagowy. Wielka rozmaitość wzorów fagowych daje podstawę do dużego zróżnicowania szczepów. Typowanie gronkowców przeprowadza się za pomocą zestawu fagów podstawowych, który obejmuje 22 fagi podzielone na 5 grup. Czasami stosuje się fagi pomocnicze.