IMGi21 (2)

134 Rozdział 4

Chiny, Egipt, Indonezję, Meksyk i Pakistan. W krajach tych zrozumiano jak wielkie korzyści mogą płynąć z edukacji na odległość oraz z racjonalnego wykorzystania do celów edukacyjnych nowoczesnych infrastruktur komunikowania się. Okazało się, że ludno$'ci najuboższej nowe technologie są najbardziej przydatne i pozwalają na podniesienie poziomu skolaryzacji społeczeństwa, a stąd na wprowadzanie nowoczesnych technologii w gospodarce i zarządzaniu nią. Wymienione kraje skupiające około 70% wszystkich analfabetów na naszym globie, doceniły znaczenie edukacji na odległość, rozwoju edukacji bez granic, czyli wykorzystania satelitów w celu upowszechniania wiedzy w najbardziej oddalonych wioskach²¹.

Wymienione wyżej kraje, z wyjątkiem dwóch, rozwinęły programy edukacji na odległość, wykorzystując również media klasyczne, jak np. wysyłanie drukowanych materiałów dydaktycznych, wideokaset, nadawanie programów radiowych i telewizyjnych lub łącząc metody klasyczne z nowymi. W ten sposób National Open School w Indiach prowadziła edukację podstawową oraz umożliwiła uzyskanie kwalifikacji zawodowych ponad 250 tys. studentów. W 1996 r. w Indiach 35 tradycyjnych uniwersytetów oraz 5 uniwersytetów otwartych oferowało kursy na odległość^{1 2}. W Chinach, Pakistanie, Nigerii i Egipcie edukacja na odległość stanowi niezmiernie ważny składnik programów kształcenia nauczycieli. W Meksyku Telesecundaria obejmuje programami nauczania całe terytorium kraju dzięki satelitarnemu systemowi Solidaridad. Podobnie w Brazylii program nauczania Um Salto para o futuro (Skok w przyszłość) ma na celu kształcenie i wspieranie nauczycieli, łącząc przekaz programów za pośrednictwem satelity oraz bezpośrednie interwencje telefoniczne. Również w Brazylii Uniwersytet Federalny stanu Parana uruchomił program kształcenia na odległość w celu dotarcia do ludności regionu amazońskiego, ludności często oddalonej od siebie o ponad tysiąc kilometrów. Rzecz znamienna: na jedenaście największych w świecie instytucji kształcenia na odległość, tj. takich, które skupiały w 1996 r. ponad 100 tys. studentów ubiegających się o dyplom, osiem prowadzi działalność w krajach rozwijających się³.

Edukacją na odległość zainteresowane są zwłaszcza kraje afrykańskie⁴. Kraje portugalskojęzyczne Afryki (Angola, Zielony Przylądek, Gwinea Bissau, Mozambik, Wyspy św. Tomasza i Księżyca) postanowiły zrealizować wspólny projekt pod nazwą Kształcenie interaktywne za pomocą radia w celu polepszenia jakości nauczania w szkołach. Również kraje Afryki Południowej i Afryki Wschodniej uruchomiły Multi-Channel Leaming Base (MCLB), poszukując sposobów zastę-

powania kształcenia synchronicznego. Republika Południowej Afryki jest na czele tego procesu dzięki projektowi COLISA (Confederation of Open Learning In-stitutions in South Africa). Jest to porozumienie trzech południowoafrykańskich instytucji kształcenia wyższego, zrzeszonych w celu wspólnego rozwijania kształcenia dystansowego oraz utworzenia centrum technologicznego dostępnego z dowolnego punktu naszego globu. Razem trzy instytucje grupują około 250 tys. studentów, co sprawia, że COLISA jest jedną z dziesięciu największych instytucji kształcenia wyższego w świecie. Jest to oryginalna reakcja na wzrost liczby studentów i konieczność promowania powszechnego dostępu do edukacji. UNESCO włącza się w ten nurt i wspiera go konkretnymi działaniami, np. propozycją utworzenia sieci edukacyjnej dla nauczycieli afrykańskich w celu zapoznania ich z Internetem i ułatwienia im dostępu do sieci. Projekt ten połączy za pośrednictwem Internetu uczelnie pedagogiczne krajów afrykańskich, tworząc sieci lokalne, krajowe i regionalne⁵.

Rozwój technik informatycznych i sieci globalnej Internet, zwiększający się w sposób systematyczny do nich dostęp spowodowały, że wzorem innych krajów polskie uniwersytety, inne szkoły wyższe oraz prywatne instytucje edukacyjne interesują się coraz bardziej nauczaniem na odległość, postrzeganym jako efektywną formę wzbogacania tradycyjnie prowadzonych przedmiotów oraz samoistną formę kształcenia studentów. Kształcenie z wykorzystaniem Internetu nie tylko poprzez swą atrakcyjność, ale przede wszystkim efektywność i skuteczność, relatywnie niski koszt oraz możliwość optymalnego zarządzania czasem przeznaczonym na samokształcenie może stać się metodą perspektywiczną w procesie powszechnego kształcenia, dokształcania, doskonalenia i samodoskonalenia. Zajęcia dydaktyczne mogą odbywać się praktycznie bez ograniczeń czasowych: nauczyciele dostępni sąprzez sieć nie tylko w godzinach zajęć czy konsultacji, a studenci uczą się wtedy, kiedy chcą lub mogą i tak długo, jak chcą (w wyniku działań mechanizmów rynkowych okazało się, że ten czas staje się coraz dłuższy) oraz pracują w swym indywidualnym tempie. Znikają też ograniczenia terytorialne. Niebagatelną zaletą jest mniejszy koszt studiowania Online, z powodu mniejszej liczby kosztownych i uciążliwych dojazdów, połączonych często z noclegami. Wirtualne studia są znakomitą ofertą dla niepełnosprawnych, mieszkających z dala od centrów akademickich oraz dla kobiet wychowujących małe dzieci. Prowadzone w krajach Unii Europejskiej badania empiryczne udowadniają nie tylko większy zasięg i liczbę uczestników, ale również większą skuteczność zaawansowanych technologicznie technik kształcenia nad technikami konwencjonalnymi⁶.

1

J. Visser, Distance educalion for the nine high-populalion countries, UNESCO, 1994.

2

²⁴ S. Manjulika, V. Yenugopal Reddy, Distance educalion in India: A model for developin% countries, New Dehli 1996.

3

S. J. Daniel, Mega-universities and knowledge media: Technology strategies for highei educalion, London 1996.

4

^a P. Steyn, Higher Educalion. Through open and distance educalion learning: World reviev of distance educalion and open learning, ed. K. Harry, London 1999.

5

' F. Mayor, Przyszłość świata. Fundacja Studiów i badań Edukacyjnych, Warszawa 2001, 5.387.

6

D. Tschirtzis, Reengineering the University, „Communication of the ACM”, June 1999/ Vol.42. No. 6, s. 693-1000.