Inga Iwasiów Gender dla średniozaawansowanych2

rzut oka” jest już gorzej. Studentka z dzieckiem dostanie akademik, ale za dziecko płaci pełną kwotę, czyli dwa razy więcej niż za siebie, bo dziecko studentem nie jest i dofinansowania nie dostanie, choć nie wydaje mi się, żeby zużywało ono dwa razy więcej wody, prądu niż przeciętny student. Zaś ów nieszczęsny „Benjamin” to przemalowany na kolorowo dawny magazyn udający niby-przedszkole - przez prawie pięć lat nie zauważyłam, aby ktoś tam wchodził. A przecież powinno być jakieś przytulniejsze miejsce, gdzie ktoś zaopiekuje się dzieckiem, choćby na czas zajęć jego mamy (np. studenci pedagogiki w ramach praktyk).

O formach osobowych we wszelkiego rodzaju formularzach i dokumentach nie ma co pisać, tylko pogodzić się z byciem najpierw panem, studentem, posiadaczem książeczki zdrowia, a potem ewentualnie, nie zawsze zresztą, „żeńską ich formą”.

Płeć w ofercie dydaktycznej wygląda jeszcze gorzej. Mimo że nas, kobiet, jest tu ponad 90 procent, dyskurs uniwersytecki jest uniwersalny, czyli „niby” bezpłciowy, czyli w rzeczywistości męski. Co ciekawe i raczej nienapawające optymizmem, tylko bardzo nieliczne kobiety-wykładowczynie podejmują próby nawiązania kobiecego dyskursu, partnerskich, feministycznych interpretacji tekstów, odkrywania historii kobiet w literaturze.

Mam nadzieję, że głos studentek, głos kobiet w końcu zabrzmi tu głośniej i wyraźniej, i zostanie wysłuchany, a płeć zaistnieje, jeśli powiodą się próby powstania gender studies na współczesnym uniwersytecie.

Patrycja Cieszkowska

1. Genderowe czytanie zmusza do rezygnacji z pozornie stabilnych i klarownych interpretacji, nakłania do ponawiania pytań o to, co zastane i ustalone. Ułatwia polemikę ze stereotypowymi sposobami przedstawiania postaci - nie tylko kobiecych. Inaczej myśli się o bohaterach tekstów literackich - pyta nie tylko o to, kim dana postać jest i jak została zaprezentowana w tekście, ale także o to, kim może być, jakie role oferujejej kultura i wjaki sposób płciowość podmiotu wpływa na modyfikacje tej oferty. „Gender” zmienia również sposób pojmowania tradycji - to, co otrzymujemy w spadku, przestaje być łatwo akceptowalnym dziedzictwem, staje się wytworem, siatką znaczeń i relacji, siecią zależności oplatających bohaterów i czytelników - z tak rozumianą tradycją łatwiej dyskutować, co nie oznacza, że bez problemu można ją przezwyciężyć - szczególnie wtedy, gdy opuszczamy bezpieczny obszar biblioteki.

2. Zagadnienia związane z płcią pojawiają się na marginesie uniwersyteckiego kształcenia, zazwyczaj jako przedmioty fakultatywne. Podczas pięciu lat studiów trzykrotnie uczestniczyłam w konwersatoriach, na których omawiane były problemy związane z krytyką genderową. Większość wykładowców odnosi się do tych nurtów badań obojętnie lub lekceważąco. Jeśli mówimy o strukturze organizacyjnej, uniwersytet rzadko pamięta o tym, że student lub studentka jest osobą, nie wspominając o subtelnych rozróżnieniach na mężczyzn i kobiety.

Magdalena Urban

1. Genderowe czytanie jest dla mnie przede wszystkim odejściem od uniwersalizmu, który nie tylko gubi jednostkę, ale także zaciera kobiecość. We współczesnej kulturze gubię się więc podwójnie. Czytając genderowo, zdobywam „własny pokój” i uczę się świata na nowo - świat, w którym wcześniej zostałam obdarzona określonym repertuarem ról i zachowań, powoli przestaje być dla mnie światem jedynym. Genderowego czytania nie sposób więc oddzielić od życia - na literaturę patrzeć genderowym okiem, a filmy, czasopisma, wiadomości telewizyjne i codzienne rozmowy odbierać w tradycyjny sposób.

249