Kozielecki3

i !' ,p Imlo,-owić u uważają, że podstawową właściwością natury ludz-)|.ir| |("ii i uzwój, uwarunkowany przez czynniki wewnętrzne. Siły ,|    .|ii| |t*r o jego przebiegu tkwią w człowieku, a nie poza nim. Zwolen-

ni, , li I-I poglądu nie tyle interesują się tym, jaki jest człowiek, ale tym, i,|, hi , i ,i | r się człowiekiem. Rogers powiedział kiedyś, że osoba to i il i uukmra, ale ciągły proces: „person as a process”'. Rozwój nasze-im 11 i organizmu” jest zjawiskiem przyjemnym i fascynującym; dodaje

..........I ii Ale jednocześnie wymaga wysiłku i odwagi. Tworzenie no-

, I, I 11 • I /1 r | dojrzałych sposobów zachowania i odrzucanie starych wią-.idpowicdzialnością i wytrwałością.

\V n u iii ilnyt h warunkach osoba nie zawsze może rozwijać się swo-

....... li u monijnie, nie zawsze wykorzystuje swoje prawdziwe możli-

>_Hi,_M ¹ logie i napięte stosunki interpersonalne, anachroniczne metody , ,in i błędne wyobrażenie o samym sobie - często utrudniają kształ-

....... uiirmycznej osoby, jej kompetencji i unikatowego systemu

,    ,1,1 l dowiek, którego rozwój został zablokowany, nie jest osobą

|n Im olinwą.

W* dług, Maslowa, Rogersa i ich uczniów rozwój uwarunkowany ,, u/im jcsi najważniejszą właściwością natury ludzkiej i świata, jest i,,, m I i,ii\ i /łowiek nie zawsze umie wykorzystać.

i ,i |. ,i <il | napędową ludzkiego działania? Gdzie tkwi źródło motywa-i I¹ \i hologowie humanistyczni odrzucają tezę, że człowiek posiada ,i ,1, jioii/eh, popędów, dążeń, które ukierunkowują jego zachowanie.

i .....g.mizm jest całością, istnieje w nim tylko jedno centralne źródło

,,11 f lówi.g inaczej, motywacja jest funkcją całego organizmu, a nie ,, , |, nu mów, takich jak popędy czy potrzeby.

I,, ii,i tendencją, która decyduje o działaniu człowieka, jest dążenie

..........* ilizacji, do aktualizacji własnych potencjalnych szans. Sa-

...... dl n |ii je,si procesem niepowtarzalnym i idiosynkratycznym. Przeja-

,    |< Un^rrs, On becoming a person, Boston 1961.

wem jej może być miłość, twórczość, zachowania altruistyczne, rozwój własnego „ja”, jednak człowiek dążący do samourzeczywistnienia inaczej przeżywa te zjawiska niż człowiek, dla którego samorealizacja jest pustym dźwiękiem. Chciałbym przytoczyć kilka przykładów.

W rzeczywistych systemach instytucjonalnych, w których dominuje duch rywalizacji i sukcesu, ludzi interesuje prawie wyłącznie wynik czynności twórczych. Wynik ten - pomysł racjonalizatorski, odkrycie czy wynalazek - decyduje o ocenie jednostki; staje się towarem, który można sprzedać lub kupić. Tymczasem dla człowieka, który dąży do samorealizacji, twórczość staje się źródłem nowych doświadczeń i rozwoju własnej osoby. Nie tyle interesuje go produkt pracy inwencyjnej, co same przeżycia twórcze. Mówiąc innym językiem, twórczość jest ważna dlatego, że kształtuje osobę.

Człowiek dążący do samorealizacji w specyficzny sposób przeżywa również miłość. Według Maslowa istnieją dwa rodzaje miłości: miłość typu D (deficiemy love) i miłość typu B (louejor the being). Pierwsza z nich rozumiana jest jako potrzeba, podobnie jak potrzeba jedzenia, bezpieczeństwa czy osiągnięć. Gdy człowieka opanowuje „głód miłości”, dąży on do zaspokojenia tej potrzeby; poszukuje obiektu kochania. Miłość typu Z) jest z reguły egoistyczna i mało autentyczna; rządzą nią prawa konsumpcji. Człowiek dążący do samorealizacji odrzuca tego typu miłość, akceptując jednocześnie miłość typu B. Ta ostatnia jest autentycznym stosunkiem dwóch autonomicznych osób, które chcą nie tylko brać, ale również dawać. Nie rządzą nią prawa funkcjonowania potrzeb; nigdy nie można jej w pełni zaspokoić, tak jak można się najeść do syta. Przeciwnie, osiągnięcie pewnego stanu zwiększa jeszcze siłę dążenia do rozwoju autentycznych i ciepłych stosunków z osobą kochaną. Miłość typu B stanowi akt rozwoju jednostki.

Chociaż samorealizacja jest podstawową tendencją natury ludzkiej, dość rzadko stanowi ona siłę napędową rzeczywistych działań. Zdaniem Maslowa jedynie kilka procent dorosłych ludzi umie wykorzystać tę tendencję. Surowe warunki życia w wielu instytucjach, brak klimatu psychologicznego, nieznajomość własnego „ja” utrudniają pełną samorealizację

243