NoB2

46 NAUKA O BOGU

j. hebrajski	j. grecki	j. łaciński	j. niemiecki	j. polski
ruah (fem.)	pneuma	spiritus (masc.)	Geist (masc.)	duch (masc.)
	(neutr.)		(gheis-, geizd-)
oddech; tchnienie; wiatr; burza; powiew			bycie:	właściwości
			żywo	psychiczne
			poruszonym;	człowieka;
			oburzonym;	pierwiastek
			przestra-	niematerialny;
			szonym	dawniej: oddech, tchnienie (wyzionąć ducha)

Co jednak należy rozumieć przez słowo duch? Zakres pojęć określanych przez nie jest niezwykle rozległy. W filozofii określa ono niematerialność, niezależność od materii i moc jej formowania oraz wynikającą stąd samoświadomość jako nosiciela tej władzy rozporządzania. Duch jest często także równoznaczny z rozsądkiem (nous wzgl. mens), rozumem (intellec-tus), racjonalnością (logos wzgl. ratio). W poznaniu rozumowym otwiera się przed człowiekiem dojście do porządku duchowego, który jest tym, co rządzi światem. W filozofii zachodniej rozważanie nad siłą rządzącą prowadzi do poznania boskiego podłoża. Bóg i duch wykazują bliskie pokrewieństwo, tradycja widziała istotę Boga w tym, że jest On duchem. W nauce o Trójcy Świętej Duchem — dla ściślejszego sprecyzowania Duchem Świętym — nazywa się trzecią Osobę Boską.

Docieramy do Niej nie poprzez filozoficzne pojęcie ducha, lecz poprzez analizę etymologiczną pierwotnego znaczenia, którą znajdujemy również w świadectwach biblijnych. Słowo duch wykazuje w większości języków związek znaczeniowy z życiem i ruchem.

W traktacie o Bogu musimy ograniczać się do kilku tylko i Innych. Biblijną teologię Ducha rozwija wyczerpująco traktat VIII pt.: Pneumatologia.

Pismo Święte używa w Starym Testamencie słowa ruah a równo w odniesieniu do Boga, charakteryzując w ten sposób Ingo życie i stwarzanie przez Niego życia, jak i w odniesieniu • lo ludzi, nazywając tak będący podstawą życia, darowany I u zez Boga pierwiastek. Odnoszące się do Boga wypowiedzi uwierające słowo ruah dotyczą trzech aspektów:

•    Bóg jest tchnieniem jako Stwórca (Ps 33,6; 104,29; Hi 14,14)

•    Bóg działa jako Duch w dziejach Izraela (Iz 11,2; 42,1;

61,1)

•    Bóg działa jako Duch w sercach ludzi (Ez 36,26 n.; J1 3,1-2).

Szczególnie należy tu wymienić Księgę Mądrości, w której imeuma przekazuje mądrość (Mdr 7,22 n.).

Nowy Testament widzi w Jezusie pełnego Ducha Mesjasza, który sam pełni Ducha udziela. Wydarzenie Wielkiej Nocy przekonało uczniów o tym ostatecznie (Rz 1,3; por. 1 P 3,18;

I Tm 3,16). Oparciem jest silne w Starym Testamencie przekonanie, że Duch jest istotą Boga żywego. Kiedy więc Jezus jest określony jako Ten, który ma w sobie Ducha i który ducha udziela, tym samym stwierdza się Jego boskość.

Ale również na istotę pneuma pada nowe światło. Według Pawła życie chrześcijan należy określać jako trwanie w Chrystusie i trwanie w Duchu Świętym. Duch jest darem Boga dla i hrześcijan. Tym samym mają oni świadomość, że jest to inna i/.eczywistość. Duch nie jest po prostu tożsamy z Bogiem, ani leż nie jest naszym duchem. W szczególny sposób jawi się jako tiar miłości, tak że miłość w specyficzny sposób charakteryzuje