kapsu│ki5

Koacerwacja w środowisku bezwodnym (wydzielanie fazy nie-uwodnionej). Metodą tą można mikrokapsułkować zarówno substancje nierozpuszczalne, jak i rozpuszczalne w wodzie. Nic mogą się one jednak rozpuszczać w rozpuszczalniku organicznym, w którym przeprowadza się koacerwację. Jako substancji otoczkujących używa się najczęściej pochodnych celulozy (etyloceluloza, nitroceluloza, octan celulozy, octanoftalan celulozy). Koacerwacja następuje pod wpływem dodatku płynu mieszającego się z roztworem polimeru, lecz nie będącego rozpuszczalnikiem zarówno dla rdzenia, jak i polimeru. W przypadku polimeru rozpuszczającego się dobrze tylko na gorąco koacerwację można zainicjować, obniżając temperaturę układu. Podczas schładzania tworząca się otoczka stopniowo traci rozpuszczalnik i zestala się na rdzeniach..

Metoda polimeryzacji między fazowej. Polega na wytworzeniu otoczek w wyniku polimeryzacji monomerów na granicy fazy rozpraszającej i rozproszonej. Fazą rozpraszającą jest najczęściej woda, glicerol, alkohol etylowy, a fazą rozproszoną mogą być tłuszcze zwierzęce, oleje roślinne i syntetyczne, w których rozpuszcza się lub rozprasza substancję leczniczą przeznaczoną do mikro-kapsulkowania oraz monomer (np. metakrylan metylu, octan winylu, mieszaninę styrenu i winylobenzenu). Mieszaninę tę emulguje się, np. wodą, tworząc emulsję typu o/w, dodaje się katalizatorów reakcji polimeryzacji. W wyniku reakcji tworzy się polimer nierozpuszczalny w oleju, który gromadzi się na granicy faz. Wytworzone w ten sposób mikrokapsułki oddziela się, przemywa i suszy.,

.Metoda topliwej dyspersji. Polega na tworzeniu otoczek ze stopionego tworzywa rozproszonego w cieczy, która nie rozpuszcza ani rdzenia, ani tworzywa. Substancję, która ma stanowić otoczkę (woski, tłuszcze, parafinę stakj), rozprasza się w cieczy (oleje silikonowe, fluorowane etery cykliczne) i ogrzewa układ do jej stopienia. Następnie wprowadza się substancję przeznaczoną do mikrokapsułko-wania i podczas stałego mieszania układ się schładza. Stopione tworzywo otoczki w tym czasie zestala się na rdzeniach. Otrzymane mikrokapsułki oddziela się, przemywa i suszy.

Metoda z zastosowaniem obrotowego bębna. Mikrokapsułkowanie przeprowadza się w specjalnym aparacie, składającym się z obrotowego bębna, mającego na obwodzie otwory, oraz z tarczy obracającej się w przeciwnym kierunku niż bęben (ryc. 11.12). Do otworów doprowadza się płyn powlekający. Rdzenie po-

-5

Ryc. 11.12. Mikrokapsułkowanie za pomocą bębna obrotowego: / - mikrokapsułki, 2 - otwory na obwodzie bębna, 3 - bęben, 4 - roztwór powlekający, 5 - proszek do inikrokapsułkowania, 6 - tarcza obrotowa.

daje się na środek tarczy, skąd są odrzucane w warstwę substancji powlekającej. Z chwilą, gdy masa rdzenia z otoczką osiągnie taką wartość, że siła odśrodkowa pokona siły kohezji błony otworu, wówczas mikrokapsułki zostają wyrzucone na zewnątrz do odbieralnika. Następnie utwardza się ścianki mikrokapsułek metoda-mrfizycznymi lub chemicznymi/ .

(JMetody powlekania w warstwie fluidalnej lub w bębnie drażerskim. Opierają się na zasadach opisanych przy otrzymywaniu granulatów. W przypadku powlekania w warstwie fluidalnej rdzeni o średnicy mniejszej niż 100 jitm stosuje się wewnątrz urządzenia Wiirstera (str. 189) odwrócony stożek, aby zapobiec zlepianiu się cząstek (ryc. 11.13). Rdzenie można też powlekać przez spryskiwanie stopioną substancją i następnie jej schładzanie.

Ryc. 11.13. Zasada zastosowania odwróconego stożka w mikrokapsulko-waniu metodą fluidyzacyjną: / - dysza rozpylająca, 2 - warstwa fluidalna, 3 - odwrócony stożek.

11.3.2 j

Zastosowanie

; Mikrokapsułki znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu, m.in. w papiernictwie, rolnictwie, przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i medycynie.

W przemyśle farmaceutycznym mikrokapsułkowanie stwarza możliwości otrzymywania nowych lub udoskonalonych postaci leku. W ten sposób izoluje się substancje lecznicze od wpływu otoczenia (tlen, dwutlenek węgla, światło, wilgoć), co zwiększa ich trwałość. Dzięki otoczkom można oddzielić substancje wzajemnie reagujące, zmniejszyć ich toksyczność, zamaskować smak i zapach, zmniejszyć straty wynikające z prężności par. Ciecze lub gazy, zastosowane jako rdzenie kapsułek, mogą być stosowane w łatwej do dozowania, mieszania i dystrybucji pseudo-stalcj postaci. Możliwość stosowania otoczek, rozpadających się lub trawionych w różnych odcinkach przewodu pokarmowego, pozwala również na wykorzystanie mikrokapsułek w formach leku o przedłużonym działaniu. Mikrokapsułki stosuje się w formie proszków dozowanych do kapsułek, tabletek i zawiesin.^:

^Czynnikiem regulującym szybkość i miejsce uwalniania substancji leczniczej jest otoczka mikrokapsułki. Uwalnianie rdzenia następuje wskutek rozpuszczania lub strawienia otoczki w żołądku, względnie jelitach, oraz na drodze dyfuzji. Otoczka może też ulec mechanicznemu uszkodzeniu (ryc. 11.14), co wykorzystuje się m.in. w procesie tabletkowania, dodając do granulatu mikrokapsułki z płyn-

225