Obraz4 (18)

Często zamiast poziomu ufności podaje się poziom istotności a. Jest to uzupełnienie poziomu ufności do wartości 1, np. poziomowi ufności 0,9 odpowiada poziom istotności 0,1, itp. Z tabeli 10.2. widać, że wartości t w miarę wzrostu n zmniejszają się bardzo szybko, później wolniej i w końcu różnice między nimi stają się znikome. Oznacza to, że zwiększenie liczby oznaczeń z 2 do 3 jest związane z istotnym zwężeniem przedziału ufności, a tym samym wiarygodności wyniku analizy, podczas gdy zwiększenie liczby oznaczeń z 5 do 6 ma mały wpływ na szerokość przedziału ufności. Warto podkreślić, że parametr ten reprezentuje granice, w których z dużym prawdopodobieństwem znajduje się wartość prawdziwa.

Tabela 10.2. Wartość współczynnika / w zależności od liczby oznaczeń n, poziomu ufności p lub poziomu istotności a i prawdopodobieństwa (%), wg [1]

1 Liczba 1 oznaczeń 1 n	Stopnie swobody K=n— 1	Poziom ufności p, poziom istotności cc, prawdopodobieństwo %
		p = 0,5 50% a =0,5	p = 0,9 90% a =0,1	p = 0,95 95% a =0,05	p = 0,99 99% a = 0,01
l 2	1	1,000	6,314	12,706	63,656
1 ^3	2	0,816	2,920	4,303	9,920
1 ^4	3	0,765	0,353	3,182	5,841
^5	4	I 0,741	2,132	2,776	4,604
^6	5	0,727	2,015	2,571	4,032
1 7	6	0,718	1,943	2,447	3,707
8	7	0,711	1,895	2,365	3,499
9	8	0,706	1,860	2,306	3,355
10	9	0,703	1,833	2,262	3,250
II	10	0,700	1,812	2,228	3,169
21	20	0,687	1,725	2,086	2,845
_31 J	30	0,683	1,697	2,042	2,750

10.3. Przedstawianie wyników analizy

W wyniku analizy należy podać tylko cyfry znaczące, tj. cyfry mające fizyczny sens dla danego oznaczenia, a nie będące rezultatem matematycznych obliczeń. Warto dodać, że w przedstawianym wyniku powinno być

tyle cyfr znaczących, aby tylko ostatnia była cyfrą wątpliwą, a przedostatnia - pewną. Dotyczy to również czynności analitycznych, tj. np. pipetowanie, miareczkowanie, ważenie itp.

Ogólnie, dokładność wyniku końcowego nie może przekraczać dokładności najmniej wiarygodnego, stosowanego obliczenia.

Dla przykładu:

W analizie miareczkowej dokładność odmierzanej cieczy jest rzędu 0,02 - 0,03 cm³ cieczy. Dla 10 cm³ błąd pomiaru objętości jest rzędu:

— 100 =0,3%

10

W analizie grawimetrycznej odważki badanej substancji czy osadu nie przekraczają 1 g. Ponieważ na zwykłej wadze analitycznej można ważyć z dokładnością do 0,0001 g, stąd błąd jaki można popełnić podczas tej czynności analitycznej jest rzędu:

SŁf-100 = 0,01%

1

10.4. Odrzucanie wyników odbiegających

Czasami, po wykonaniu serii pomiarów okazuje się, że jeden z otrzymanych wyników odbiega znacznie od pozostałych i prawdopodobnie obarczony jest przypadkowym błędem grubym. Jednym ze sposobów rozstrzygnięcia, czy należy go odrzucić przy obliczaniu średniej pomiarów jest test Q Dixona. Q jest stosunkiem bezwzględnej wartości różnicy między wynikiem wątpliwym a najbliższym wynikiem w serii do rozstępu wyników.

245