Obraz (660)

2. Podstawowe pojęcia opisu składniowego polszczyzny

Zdanie złożone to zdanie, które zawiera co najmniej dwie formy osobowe (lub ogólniej — finitywne) czasownika.

Przykładami zdań złożonych mogą być teksty:

Wszedł i wyszedł.

Chłopak opowiadał potem, że historyk chciał go złapać na nieprzygoto-waniu.

Przyszedł, usiadł i zaczął opowiadać o tym, co mu się zdarzyło, ałe nikt go nie słuchał.

ewentualnie też (w nowszych ujęciach):

Obrano ziemniaki, ałe nie ugotowano ich.

Latem należy odpoczywać, choć nie wolno zapominać o obowiązkach. Janek powiedział, że pokój już sprzątnięto.

Zorientowaliśmy się, że warto wziąć parasole, bo może padać.

Wypada zauważyć, że nawet przy rozszerzającej interpretacji elementu konstytuującego zdanie, wypowiedzenia złożone typu:

Szedł, nucąc.

Pojechałem do Krakowa, żeby zobaczyć Wawel.

nie są zdaniami złożonymi, ponieważ ich drugie składniki to oznajmienia.

Oznajmienie złożone to oznajmienie zawierające co najmniej dwie formy nieosobowe (lub szczegółowiej — niefinitywne) czasownika.

I-; ..........    ■■■'■ ■ ■---i----- ■ ■ I --    .■■■- -:--••--

Przykładami oznajmień złożonych mogą być teksty typu:

Do szklanki wody dodać cukru, a następnie wymieszać. ewentualnie również

Postanowiono wyjechać nad morze, aby odpocząć.

przy założeniu, że formy na -no, -to nie konstytuują zdania.

2.5. Wypowiedzenie składowe

Wypowiedzenie składowe, inaczej człon składowy, to konstrukcja składniowa, która formalnie jest zdaniem lub oznajmieniem, traktowana w całości jako składnik wypowiedzenia złożonego.

440