86539 Obraz (659)

2. Podstawowe pojęcia opisu składniowego polszczyzny

W przykładowych wypowiedzeniach różnego typu nawiasami klamrowymi {} zaznaczono wypowiedzenia składowe:

{Pojechałem do Krakowa}, {aby zobaczyć Wawel}.

{Janek powiedział}, że {pokój już sprzątnięto}.

{Przyszedł}, {usiadł} i {zaczął opowiadać o tym}, {co mu się zdarzyło}, ale {nikt go nie słuchał}.

{Do szklanki wody dodać cukru}, a {następnie wymieszać}.

2.6. Typy stosunków między składnikami

Składniki tworzą wypowiedzenie, wchodząc we wzajemne związki znaczeniowe, którym w języku polskim najczęściej towarzyszą również związki formalne (gramatyczne).

r--— ——-—\

Wyróżnia się dwa podstawowe typy stosunków między składnikami:

—    stosunek podrzędności,

—    stosunek współrzędności.

____________________________________ ____________

W związku z tym składniki dzieli się na:

—    nadrzędne,

—    podrzędne,

—    współrzędne.

Dodatkowo tradycyjny opis składniowy inaczej ujmuje sens podrzędności w wypowiedzeniach pojedynczych, a inaczej —w wypowiedzeniach złożonych.

Składnik nadrzędny, zwany nadrzędnikiem konstrukcji składniowej tworzącej wypowiedzenie pojedyncze, to ten jej człon syntaktyczny, który pełni funkcję członu określanego, a w wypadku redukcji tekstu reprezentuje całą konstrukcję z zachowaniem ogólnego sensu (jest jej reprezentantem) .

Składnik podrzędny, zwany podrzędnikiem konstrukcji składniowej tworzącej wypowiedzenie pojedyncze, to ten jej człon syntaktyczny, który pełni funkcję członu określającego (określenia), a w wypadku redukcji tekstu może być reprezentowany przez człon nadrzędny bez szkody dla ogólnego sensu konstrukcji.

441