Obraz (661)

2. Podstawowe pojęcia opisu składniowego polszczyzny

Oznajmienie, inaczej równoważnik zdania to konstrukcja składniowa, w szczególności wypowiedzenie, która zawiera co najwyżej formę nieosobową czasownika.

□

Przykładowe oznajmienia to teksty typu:

Wściekły...

... nucąc.

Obrano ziemniaki, ale nie ugotowano ich.

Do szklanki wody dodać cukru, a następnie wymieszać. Trzeba ugotować ziemniaki.

Kampania wrześniowa.

W nowszych ujęciach — zdanie to całostka zawierająca formę finitywną czasownika (por. IV.10.1.2.4). Przy takim założeniu całostki z formami na -no, -to oraz z formami czasowników nieosobowych są również interpretowane jako zdania.

Zawiadomienie to tekst sytuowany, czyli umieszczony fizycznie na konkretnym, rzeczywistym obiekcie. Nie jest wypowiedzeniem, gdyż nigdy nie kończy się kropką. Bardzo rzadko bywa zdaniem.

VI Składnia

Przykładami zawiadomień mogą być etykiety z nazwą produktu przytwierdzone do niego: (powidła śliwkowe), szyldy nad lokalami (krawiec męski), tablice dworcowe (Gdynia Główna Osobowa) czy tytuły na okładkach (Idzie, skacząc po górach).

2.4. Zdanie pojedyncze, zdanie złożone, oznajmienie złożone

Zdanie pojedyncze to zdanie, które zawiera tylko jedną formę osobową (lub ogólniej — finitywną) czasownika.

Przykłady zdań pojedynczych to teksty:

Wszedł.

Janek jeszcze nawet nie zdążył wyjąć zeszytu z plecaka i usiąść. ewentualnie też (w nowszych ujęciach):

Trzeba ugotować ziemniaki.

Ugotowano ziemniaki.

439