Obraz (665)

2. Podstawowe pojęcia opisu składniowego polszczyzny

Był to profesor.

Był wściekły.

w których funkcję orzekającą przypisuje się rzeczownikowemu i przymiotnikowemu członowi konstrukcji. Z kolei wypowiedzenie:

Od razu odpytał Janka, który nawet jeszcze nie zdążył wyjąć zeszytu z płecaka i usiąść.

z semantycznego punktu widzenia zawiera wyrażenie predykatywne odpytał oraz wyrażenie-konstrukcję Janka, który nie zdążył wyjąć zeszytu z płecaka i usiąść odnoszącą się do jednego z elementów rzeczywistości, o którym orzeka wyrażenie predykatywne. Wyrażenia takie nazywa się argumentami (por. Wróbel, 2001).

W naszym kompendium przez opis zasad budowy wypowiedzenia będziemy rozumieć opis strukturalno-semantyczny w wydaniu tradycyjnym, tzn. według uproszczonej przez szkołę koncepcji Zenona Klemensiewicza. Przedstawiając poszczególne zagadnienia tego opisu, będziemy jedynie sygnalizować, jak wygląda ich opis w wybranych koncepcjach nowszych, zwłaszcza czysto strukturalnych (por. XI. 1).

2. Podstawowe pojęcia opisu składniowego polszczyzny

W opisie składniowym będziemy się posługiwać pojęciami, które teraz dokładniej zdefiniujemy.

2.1. Składnik

Tworzywem, z jakiego buduje się wypowiedzenia, a zarazem jego najmniejszym elementem jest słowo, które można zinterpretować jako:

—    formę wyrazową jednego leksemu,

—    część formy wyrazowej jednego leksemu,

—    połączenie form wyrazowych dwóch leksemów.

□

Spójrzmy na wypowiedzenia:

Od razu odpytał Janka, który nawet jeszcze nie zdążył wyjąć zeszytu z plecaka i usiąść.

Będziemy ciągle składać petycje — niech będzie wiadomo, że pamiętamy o sprawie.

Dziękuję ci, żeś gotowy pracować wieczorem.

Dziękuję ci, żeś mnie odwiedził.

435