P030511 28 [02]

MAREK HŁ.ASKO. EPOKA 1 BIOGRAFIA

Wrocławiu Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju radziecki pisarz Aleksander Fadiejew nazwał Sartre’a „hieną piszącą na maszynie”.

Restrykcyjna polityka kulturalna polskich władz zmieniała się stopniowo dopiero od roku 1955. Niemniej polityczna, społeczna i kulturalna rewolucja w Polsce Anno Domini 1956 odbywała się pod podobnymi w gruncie rzeczy hasłami i w podobnej atmosferze jak wystąpienia młodego zachodniego pokolenia lat pięćdziesiątych, choć trudno tu mówić o jakimś bezpośrednim wpływie czy głębszym związku, inny też — ze zrozumiałych względów — był społeczny i polityczny kontekst „odmowy akceptacji”, zademonstrowanej przez pokolenie Października. Na zadziwiającą zbieżność mitologii zachodniej młodej generacji z tonacją twórczości polskiego pokolenia ’56 — mimo żelaznej kurtyny — wskazywał Jan Błoński, stwierdzając:

Kto wie, niewykluczone, że to wspólnota jałowa; ale jest Stanowi przynajmniej dowód, że istnieje — ponad granicami — odczucie podobnej sytuacji czy podobnej bezradności; tym bardziej, że analogiczne jakby tendencje można dostrzec w Czechosłowacji czy Związku Radzieckim. Bywa czasem w literaturze, że różne przyczyny prowadzą do wspólnego wniosku; a choćby i wniosku nie było, pozostaje aura, smak czasu⁴.

Jeden z krytyków, analizując po latach przyczyny sukcesu debiutanckiego tomu opowiadań Hłaski, który pasował jego autora na herosa i trubadura polskich młodych gniewnych z okolic 1956 roku, napisał:

Hłasko nie tylko natrafił na korzystny dla odbioru swej twórczości klimat społeczny, ale także swoimi opowiadaniami włączył się w ogólnoświatowy nurt. Pierwszy krok w chmurach jest książką z tego samego szeregu, w którym na jednym końcu jest Buszujący w zbożu — na drugim zaś Witaj smutku⁵.

⁴ J. Błoński, Zimiana warty. Warszawa 1961, s. 138—139.

I P- Bratkowski, O twórczości Marka Hłaski, „Nowy Wyraz” 1978, nr 5.

Biografia Marka Hłaski. Marek Hłasko urodził się 14 stycznia 1934 roku w Warszawie, gdzie spędził dzieciństwo i mieszkał do października 1944 roku. Po klęsce powstania warszawskiego opuścił wraz z matką Warszawę i w ciągu najbliższych dwóch lat kilkakrotnie zmieniał miejsce zamieszkania (Często- *r-$ chowa, Bytom, Białystok). W 1946 roku osiadł z matką i ojczym mem we Wrocławiu, gdzie w dwa lata później skończył szkołę podstawową i rozpoczął naukę w Liceum Adnńnistracyjno--Handlowym. Był niezdyscyplinowanym, sprawiającym trudności wychowawcze i niezbyt pilnym uczniem, toteż w latach 1948-1949 dwukrotnie zmieniał szkołę. We wrześniu 1949 roku wyjechał do Warszawy, by rozpocząć naukę w Państwowym Liceum Techniczno-Teatralnym; wkrótce jednak ze szkoły tej zrezygnował i wrócił do Wrocławia, aby w styczniu 1950 roku podjąć pracę w Stoczni Rzecznej. Po ukończeniu kursów samochodowych zatrudnił się we wrocławskiej Centrali Rybnej, a kilka ostatnich miesięcy 1950 roku przepracował jako pomocnik kierowcy w Państwowej Centrali Drzewnej PAGED, w bazie w Bystrzycy Kłodzkiej, pomagając przy zwózce drzewa. W 1951 roku wrócił z matką i ojczymem do Warszawy i tu pracował kolejno w Zjednoczeniu Budownictwa Miejskiego, Zarządzie Gospodarki i Eksploatacji Sprzętu i Transportu „Metrobudowa” (wszędzie w charakterze kierowcy), wreszcie — najpierw jako kierowca, później jako referent zaopatrzenia — w Przedsiębiorstwie Transportowym MHD w Warszawie, [łych kilka lat spędzonych za kierownicą, fizyczna, niebezpieczna praca w najsurowszych warunkach, wywarły znaczący wpływ na późniejszą twórczość Hłaski: echa tego epizodu odnaleźć można w Robotnikach Bazie Sokołowskiej, a przede wszystkim w Następnym do raju.I

W czasie pracy w „Metrobudowie” Hłasko został korespondentem robotniczym „Trybuny Ludu” i opublikował na jej łamach kilka interwencyjnych „listów z terenu”. W II połowie 1952 roku natomiast powstały jego pierwsze teksty literackie: najwcześniejsza wersja Sonaty Marymonckiej, którą — po kry-

J-BN I/WS (M«r«k Hlwko. Piirmy krok...)