P1010282 (3)

87

87

nosc

w Berenice po obwieszczeniu śmierci bohaterki n w świadomości narratora: jakaś „tajemnica i zgroza” t ^Ch°^{r0bliwa luka} nice mego istnienia, zapisana od początku do końca wspZni ^ * ^kr°' * „ymi, potwornymi i niepojętymi-. Czuje, że popeini, jakąś pro^I ktes przekroczenie, „cos, co się już nie odstanie - lecz cóż by to bvl„-Służący, ,ak sędzia śledczy, odkrywa przed Egeuszem znaki jego czynu no gwałcenia grobu, zbezczeszczenia „żywych jeszcze” zwłok pogrążonej w le targu kataleptycznym Berenice: szaty zbryzgane błotem i krwią; na ręce ślady paznokci ludzkich; rydel przy ścianie - i wreszcie szkatułka,’ w której znalazły się wyrwane trzydzieści dwa zęby Berenice. Nekrofilska fascynacja zębami łączy się ze zgrozą wobec ich wampirycznej potęgi. Bonaparte mówi o „rodzaju mściwej kastracji¹⁵ dokonanej na matce, którą kocha i nienawidzi zarazem, dlatego że miłość do niej w dzieciństwie uniemożliwiła mu później miłość do innych kobiet”¹⁶. Opis zębów z rozwartymi straszliwie wargami to jakby vagina dentata^v. Cała ambiwalencja stosunku do zmarłej matki - kastrującej i kastrowanej - tu się ujawnia. Wyrwanie trupowi zębów nosi cechy nekrosadyzmu. I jest dodatkowo coś, co składa się na paradoksalność sytuacji: Berenice nie jest jeszcze wampirem, ale Egeusz przeczuwa (stąd znaczenie cytatu z Tertuliana), że może nim być.

Francis Marion Crawford we Wrzeszczącej czaszce (1911) przedstawia zbliżony fantazmat złowrogich wampirycznych zębów. Narrator i bohatei u jednej osobie - kapitan marynarki w stanie spoczynku, który niejedną okrop iść widział i przeżył - opowiada o mściwej kobiecej czaszce, której me

¹⁶    M. Bonaparte, Psychoanalityczna..., s. 510. „Impotencja seksualna    ^łało _t0

miłości do matki - pisze Bonaparte - i to do matki umierającej, a p    _w • miłość

w Poem obrzydzenie moralne do wszystkiego, co miało jakikolwiek^związe z paą, p^ ^ ^ seksualna mogła dlań tylko oznaczać sadystyczną destrukcję i ne ro i

interpretacja nekrofilii Poego niż u Villeneuve’a i Degaudenzi ^    _{w zęby}, mogącego być

¹⁷    Bonaparte objaśnia: „pojęcie pochwy kobiece, ^⁰JJ^^_amlityc2na..., s. 510). Por. G. U-

źródłem zagrożenia, organu, który może gry/x i as i    ^ ₁₉₇₃ omawiając czarny kontynent

scault, Le monstre dans Vart Occidental -unproblemeesthśtique, ^ a i _bucj_zącego grozę i obrzydzenie,

seksualności kobiecej, „nienormalność” kobiecego oiganu P    . _pochłaniającej, żarłocznej

autor przedstawia fantazmat monstrualnej waginy uzębion ii

(por. s. 383-384). Por. rozdział 22.

Harry Ciarkę, ilustracja do opowiadania Berenice Edgara Allana Poego, 1933

*