P1040053

±1,5

Odczytań dokonuje się przy takim zetknięciu kulki pomiarową _z wierzchnią mierzonego otworu, którego objawami będzie chwiejny, drgaj!? stan rozchylania się .^listków” wskaźnika elektronicznego, tzw. „magicjJ oka” 6. Warunkiem prawidłowego przebiegu pomiaru jest ustawienie pomiarowej w osi poziomej otworu (w średnicy). W tym celu należy zmier^ dowolną cięciwę poprzeczną, przesuwając przedmiot mierzony za pomocj mikrometru przesuwu poprzecznego (nie pokazanego na rysunku) długością mierzą. Z kolei przesunięcie poprzeczne otworu, poczynając od styku lodli z jego powierzchnią, o wymiar równy połowie mierzonej uprzednio cięciw jest gwarancją właściwego ustawienia kulki w osi poziomej otworu. Ustaw*, nia można dokonać również na drodze kolejnych przybliżeń kulki do nip* dziej oddalonej powierzchni ścianki otworu, obserwując wychylenie „listkói* wskaźnika elektronicznego. Za pomocą długościomierza poziomego możu mierzyć otwory o średnicach 1 -f 100 mm z błędem

LJI-t | urn    (5.14)

100J ^

gdzie D — nominalny wymiar średnicy.

53. PRZEBIEG ĆWICZENIA I OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW

Zmierzyć trzykrotnie średnicę otworu w elemencie wskazanym przez prowadzącego, każdym z przyrządów:

—    suwmiarką,

—    mikrometrem szczękowym,

—    średnicówką mikrometryczną,

—    średnicówką czujnikową,

—    za pomocą mikroskopu warsztatowego z nasadką do dotykowego ponuaru otworów,

—    za pomocą mikroskopu z głowicą podwójnego obrazu,

—    długościomierzem Abbego.

Dla wskazanej metody wykonać serię pomiarów n > 10 (wzorca) w ^ce'^u określenia granicznego błędu wierności wskazań przyrządu łącznie z blęd^el1' odczytu.

Średnia arytmetyczna wyników trzykrotnego pomiaru wybranym dem nie jest wynikiem pełnowartościowym, zawiera bowiem wartości blQ° systematycznych. Z surowego wyniku pomiaru należy usunąć błędy syst®

tyczne poprzez dodanie poprawki p. Poprawka jest równa błędowi bezwzględnemu surowego wyniku pomiaru wziętemu ze znakiem przeciwnym. Po usunięciu błędów systematycznych, dla otrzymanego wyniku pomiaru określamy przedział wartości rozłożonych symetrycznie względem wyniku pomiaru, w którym to przedziale z określonym prawdopodobieństwem jest zawarty błąd pomiaru (jest to niepewność pomiaru e_p). Błąd graniczny (niepewność pomiaru) podaje się z jedną lub dwiema cyframi znaczącymi, zaś wartość wyniku zaokrągla się do tego samego miejsca co niepewność pomiaru. Na przykład, w przypadku pomiaru średnicy otworu za pomocą mikroskopu przy użyciu okularu goniometrycznego wynik jednokrotnego pomiaru z uwzględnieniem poprawek oblicza się wg wzoru [1]

D_p = [(0₂ *p₀₂) - (O, *p_0i) +p,] ± e_p    (5.15)

gdzie:

0 0    — wskazania mikroskopu,

p_o = p_Q - poprawki wzorca kreskowego podane w świadectwie załączonym '    do mikroskopu,

p    — poprawka temperaturowa,

g    — niepewność pomiaru. W warunkach przemysłowych najczęściej za

^P    niepewność pomiaru e_p za pomocą mikroskopu przyjmuje się

błąd graniczny dopuszczalny u (podany przez firmę produkującą narzędzie pomiarowe).

Wykonanie sprawozdania

1.    Wyniki pomiarów i oszacowane ich błędów graniczne należy zamieścić w protokole (rys. 5.18).

2.    Otrzymane wyniki przedstawić w formie graficznej.

3.    Dla wskazanej metody na podstawie wyników serii (n > 10) pomiarów wzorca (opierając się na wiadomościach z wykładu i literatury) określić graniczny błędu wierności wskazań przyrządu łącznie z błędem odczytu.

4.    Zamieścić obliczenia niepewności pomiaru dla wskazanej metody. Oszacowania błędów składających się na niepewność pomiarów przyjąć z literatury U, 3, 4].

Pytania kontrolne

1- Opisać pomiar średnicy otworu za pomocą płytek wzorcowych i wkładek walcowych.

2. Opisać pomiar średnicy otworu za pomocą mikrometru i klinów.

• Opisać pomiar średnicy otworu za pomocą długościomierza poziomego.

69