P1050801

Zwolnili

^Samotna gra w krę^g|

Rysunek 40. Zmiany w przestrzeganiu nakazu STOP

Niezauzymalldf

S^woijóle

wspólnotowych — a więc grup o najniższym poziomie zaufania J Ciekawe, że sama niechęć do rządu wydawała się tu praktycznie bez znaczenia¹. W rezultacie ^Amerykanie, którzy nie ufają rządowi, ale zachowują zaufanie ^Współobywateli, dalej Współpracują z biurem realizującym spis, podczais gdy nie robią tęgo osoby ufające rządowi, lecz niemąjące zaufania do „uogólnionego | innego”. Jeśli uważamy, ze inni grają fair i wypełniają swoje obowiązki, czynimy tó samo. JeślTSważamy, że nie, to również i ihy tego nie robimy. „Nie” staje się odpowiedzią coraz powszechniejszą w ustach Amerykanów.

Jeśli bycie fair wobec „uogólnionego innego” traci obecnie na popularności, powinno się to ujawnić w interakcjach między nieznajomymi. Jazda samochodem

Wzajemność, uczciwość;! zaufanie

j jest jedną z domen anonimowych interakcji pozwalającą wyraźnie wyznaczyć [zmieniające się reguły wzajemności! Według badań American Automobil Asso-[dation Foundation for Traffic Safety skłonność do „agresywnego prowadzenia [samochodu” wzrosła między rokiem 1990 a rokiem 1996 o ponad 50%. Prezes [National Highway Traffic Safety Administration szacuje, że „furia drogowa” Y^ądrage) - zjawisko nią tyle rozpowszechnione, ze doczekało się swej nazwy -[przyczynia się co roku do 28 tyś. wypadków ze skutkiem śmiertelnym. Przekra-czanie dozwolonej prędkości na autostradach od' dawna było tolerowane przez [większość Amerykanów, jednak w latach 90. gwałtownie wzrosła liczba osób tolerujących przekraczanie prędkości także.w mieścię/O ile w 1953 roku 25% Amerykanów przyznało się w badaniach, GaUupą do jazdy z prędkością powyżej #5TmTna godzinę, o tyfe w podobnym sondażu Gallupa z 1991 roku deklaro-[ wałó'to juz 49%. Starsi Amerykanie zńaćziiierzadziej uważają, że można rażąco łamać prawo. W 1991roKi^^% ankietovvąnych przez Gallupa kierowców poni-[ żej trzydziestki uważało, że przekrocźóue dozwolonej prędkości o 10 mil może ujść płazem, w grupie powyżej pięćdziesiątego foku życia odsetek ten wynosił 28%. W1997 roku liczba kiefowć^^twierdzą^ch/że^ ludzie zachowują się za [ kierownicą bardziej agresywnie njż“5 lat wcześniej,bacznie przewyższyła liczbę tych, którzy donosili o wzroście uprzejmości M drodze; stosunek wynosił 74% do 3%². Jednym słowem, wiemy dobrze, że kierowcy są dzisiaj mniej uprzejmi | niż' kiedyś, beru! „my” j esfeśmytymi kierowćain^^

Za nietypowe potwierdzenie spadku grzeczności na drodze można uznać [ długookresowe badanie zachowania kierowców na skrzyżowaniach opatrzonych znakiem STQP na przedmieściacmljowego Jorku (rys. 40). W1979 roku 37% zmotoryzowanych zatrzymywało'swój pojazcTprzed znakiem, 34% zwalniało,

243

1

Na temat poziomu zwrotów w pocztowym spisie ludności zob. M.P. Couper, E. Singer, R.A. Kulka, Participation in the 1990 Decennial Census. Politics, Priyacy, Pressures, „American Po-litics Quarterly", 26, styczeń 1998, s. 59-80, oraż dane Census Bureau udostępnione przez Kristin Cioss i Stephena K naćka, którym scrdcczneciziękuję. W czasie próby generalnej przed spisem z roku | 2000 Census Bureau ustaliło, że partycypacja obywatelska jestsilnym predyktorem uczestnictwa 1 jy badaniu ludności, silniejszym niż otrzymanie materiałów reklamowych zachęcających do wzięcia 1 udziału | spisie. Zob- N. Bates i S. Buckley, Reported Exposure to Paid Advertisingand Likelihood oj I Returninga Census Form, referat wygłoszony na 55. dorocznej konferencji American Association for J Public Opinion Research, St Petersburg, Fla., maj 1999.

2

Na temat „furii drogowej" (road rage) - żób. M.L. Wald, Temper Ctted as Cause óf28,000 Road Deaths a Yeąr, „New ¥Qrk;Thhęs?ąlf$ lipca 1997. Sceptycyzm zachowuje M. Fumento, «Road Rage» Versus Reality, „Atlantic Monthly", sierpień 1998. Fumento podaje jednak, że liczba wypadków na światłach wzrosła w latach 1992-1996 ó 14%, przy czym liczba śmiertelnych wypadków wzrosła o 19%. Stale wzrasta przyzwolenie respondentów na przekraczanie prędkości w miastach z 20% w 1990 roku do 46% w 1997 rokjjj prayżwojehie ńa.to samo na autostradzie utrzymuje się na stałym poziomie około 50% respondentów (dane według „Public Attitude Monitor”, 5, Wheaton, 111. 1997, s. 8, Insurance Research Counćjl). Na temat wyników Gallupa - zob. G. Gąllujpjr. i F. Newport, Americans Take Their Automobiles Seriously, „Gallup Poił Monthly", 308, maj 1991, s. 46-61 (zwł. s. 58-59), oraz „Gallup Poll Monthly", sierpień 1997, s. 60. Potwierdzenie z innych źródeł zob. „The Public Perspectwe”, 8, grudzień/ styczeń 1997, s.64.