P1080410

w jednym rzędzie

Fletnia Pana z drewna i ceramiki

Nazwa „fletnia Pana" wywodzi się od greckiej legendy o nimfie Syrinks, prześladowanej przez bożka Pana. By uciec od okazywanej przez niego miłości, nimfa przemienia się w wiązkę trzciny, po czym bożek Pan zrywa kilka trzcinek, skleja je woskiem i buduje w ten sposób instrument: multankę — fletnię Pana. W prehistorycznej Europie instrument ten był już znany, robiono go jednak z rurek kostnych, o czym świadczy m.in. znalezisko z Polski, z VIII wieku przed naszą erą. Mimo że taki flet jest wyjątkowo mały, udaje się wygrać na nim dwie oktawy. Fletnię Pana zrobić można również z jednego kawałka materiału. Dotychczas znaleziono w Europie cztery takie wykopaliska, wszystkie pochodzące z czasów starożytnego Rzymu i wszystkie wykonane z jednego kawałka drewna Najlepiej zachowany okaz odnaleziony został w Uitgeest, między pozostałościami miejscowych zagród chłopskich, pochodzących sprzed około 150 - 250 lat naszej ery (U. 27).

Ta rzymska fletnia Pana była prawdopodobnie importowana: na bukszpanie, z którego zrobiono instrument, widnieje 60 słojów rocznych, a drzewo o takich rozmiarach spotyka się tylko nad Morzem Śródziemnym.

non

i bukszpanu, Uitgeest, okres starożytnego krymu

lW‘3u>

Odnaleziono również fletnie Pana, do wykonania których użyto gliny.

Gra się na nich inaczej niż na drewnianych instrumentach, a mianowicie nie przez zadęcie na krawędziach, lecz poprzez małe kanaliki, kierujące powietrze na krawędź otworu, podobnie jak miało to miejsce we fletach drewnianych. Flety ceramiczne są bardzo małe; noszono je zawieszone na sznurkach, na szyi. Niewiele wiadomo na temat wieku, pochodzenia i rozpowszechnienia tego rodzaju instrumentów. Odnalezioną w Cothen fletnię Pana ocenić można pa-podstawie rodzaju ceramiki, na wiek XIV - XV {11. 21); z kolei inne znaleziska, np. ptamiście glazurowane flety z Albergen, pochodzą zXVł-XVU wieku i są przez to młodsze (U. 21). .

\ AaAW

Dźwięki 21 z przeszłość