P1080767

(AKWATYCZNE MOTYWY) - ALEKSANDER I

charakterze wystąpiły w twórczości Asnyka (wiersze: W Zatoce Baia, 1864; Podróżni, 1864; Chór Oceanid, 1876), Konopnickiej (m. in. cykl Morze, złożony z 25 sonetów, powst. w 1894 r„, włączony do tomu Italia, 1901) i W. Gomulickiego (Pieśń o Gdańsku, 1896).

Istotną innowację do obrazów morza wniósł naturalizm. W powieści A. Sygietyńskiego Na skalach Cahados (1883) i w powstałych pod wpływami naturalizmu obrazkach prozą Konopnickiej Na normandzkim brzegu (1904) morze staje się przede wszystkim terenem ludzkiej pracy: zatrudnienia rybaków, zbieraczy krabów itp. Czyli jest areną walki o byt i środowiskiem kształtującym specyficzny typ ludzkiej mentalności i organizacji społecznej. W tej funkcji nie pozbawia się jednak walorów estetycznych i sensów symbolicznych, które — jak się okazuje na trwałe — przyznała mu poezja romantyczna.

Lit.: T. Sinko, Około Mickiewiczowskiego sonetu „Do Niemna", [w:] 0 tradycjach klasycznych Adama Mickiewicza, 1923; W. Borowy, Wista w poezji polskiej, [w:] Kamienne rękawiczki, 1932 (przedruk w: Studia i szkice literackie, t 1, 1983); S. Kryński, Wstęp, [w:] Angielscy poeci jezior, 1963; B. Miazgowski, Morze w literaturze polskiej, 1964; W. A. Drapella, Henryk Jabłoński — zapomniany poeta-marynista (1828—1869), Informacja, „Nautologia” 1967, nr 1/2; J. Cieślikowski, „Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej. Rozważania nad semiotyka mitów religijnych, „Pamiętnik Literacki" 1969, z. 2; S. Makowski, Świat „Sonetów krymskich” Adama Mickiewicza, 1969; G. Bachelard, Woda i marzenie, [w:] Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, 1975; J. Tuczyński. Marynistyka polska. Studia i szkice, 1975; J. Bachórz: Mickiewiczowska wizja morza, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego UG. Prace Historycznoliterackie” nr 6 (1976); Morse w młodzieńczej poezji Juliusza Słowackiego, „Libri Gedanenses" L VIII, 1974 (1976); W. Kubacki, Z Mickiewiczem na Krymie, 1977; J. Bachórz, Wstęp, (w:) M. Konopnicka, Na normandzkim brzegu, 1978; J. W. Gomulicki. Warszawski poeta miłośnikiem i piewcą Gdańska, {w:] W. Gomulicki, Pieśń o Gdańsku, 1978; M. Janion. Uwięziony w morzu, [w:] J. Słowacki, Lambro powstańca grecki. Powieść poetyczna w dwóch pieśniach, 1979; M. Śliwiński; Romantyczna kontemplacja morza, „Nautologia” 1979, nr 1; Romantyczna żegluga Sarmaty, [w:] M. Budzyński, Jazda morska, 1980; A. Kowalczyk owa. Pejzaż romantyczny, 1982; S. Gierszewski, Wisła w dziejach Polski, 1982; Problemy literatury marynistycznej, red. E. Kotarski, 1982; J. Bachórz, Między morzem a samotnością, [w:] A. Podgórski, Pieśni żeglarza, 1983; M. Śliwiński: Wstęp, (w:] Z. Krasiński, Z sycylijskiej podróży kart kilka, 1983; Przestrzeń morza w .podróży do Ziemi Śmętej z Neapolu” Juliusza Słowackiego, [w:] J. Słowacki, Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu, 1987.

Józef Bachórz

Zob. też Pejzaż, Podróż, Żeglarz Album zob. Almanach Alegoria zob. Symbol i alegoria

ALEKSANDER I