P1090033

w mkśde dmie jatki. trzy parcele i czynsz z karczem, co wszystko razem ; przekraczało wartości pięciu grzywien srebra propicr honunzmi inJmbiiancium -rriiai_i~' ** i modu rzadkości zaludnienia. Dotyczyło to okresu przed lokacją z 1257 r.. bo zaraz wv» . dodaje, że pc* dokonane) przez niego lokacji na prawie niemieckim powstah irudrvK. m pobieraniu tego świadczenia przez kolegiatę. Pomijam tutaj nieprawdziwość stwierdzenia ie te źródła dochodu kolegiata posiadała od czasu swojej fundacji (może X w ): jest mu znacznie starsza niż taka forma uposażenia, jak jatki, karczmy i parcele, a zwłaszcza u ostatnie, które można łączyć dopiero z lokacją z lat dwudziestych XIII w . Daty powstano tych nadań nie dochodzono, ważne było bowiem to. że są one dawne i ten element określono w sposób przesadny. Nie dziwi nas. że po przeorganizowaniu i przesunięciu miasta w mne miejsce powstały trudności w egzekw owaniu należnych kwot. Ważne jest tu owo przeciwstawienie przez kancelarię książęcą okresu przed lokacją 1257 r. okresowi polokacyjnemu pod względem zaludnienia. Musimy przyjąć, że stwierdzenie owej rzadkości mieszkańców miasta przedlokacyjnego było relatywne i miało sens tylko w porównaniu z nowym stanem rzeczy. Trzeba więc uznać za poświadczony źródłowo widoczny wzrost zaludnienia Krakowa już w latach 1257—1264. a więc przynajmniej w? okresie wolnizny.

Podstawową funkcją miasta była produkcja o charakterze rzemieślniczym, kolejne więc pytanie musi dotyczyć tej strefy życia miejskiego. Niestety funkcje produkcyjne wczesnych gmin miejskich znajdują z reguły bardzo słabe odbicie w źródłach pisanych. Źródła archeologiczne zaś z terenu Krakowa są w tym zakresie mało wymowne, a w każdym razie nie mogą nam pokazać wzrostu w określonym interesującym nas tutaj czasie. Możemy ty lko ogólnie założy ć, że miasto bez rzemiosł nie mogłoby żyć pełnią życia gospodarczego, nawet przy najbardziej korzystnym położeniu geograficznym. Nie wyszłoby ponad poziom przedlokacyjnych osad targowych, o których zresztą trzeba powiedzieć, że nierzadko miały również zawiązki produkcji rzemieślniczej o charakterze zawodowym. Wydaje się. iż zespół osadniczy krakowski stwarzał szczególne warunki dla rozwoju rzemiosł i jeżeli niektórych specjalności można się było domyślać w okresie przedlokacyjnym, to tym bardziej znajdowały one warunki rozwoju po lokacji, kiedy programowo pewne branże niezbędne funkcjom miejskim organizowano. Wymagała tego już nie tylko obsługa dworu książęcego i licznej w Krakowie elity władzy oraz duchowieństwa, ale także rosnący stan liczebny mieszkańców samego miasta. Skupiając się na zwartym obszarze, społeczeństwo miejskie stwarzało samo przez się szczególne warunki dla postępu w społecznym podziale pracy. Było ono z jednej strony produktem tego postępu, z drugiej strony postęp ów przyśpieszało.

Ślady archeologiczne rzemiosł w Krakowie ujawniono w różnych punktach miasta, a szczególnie na Okolę. Wspomniano już o nich w poprzednich rozdziałach. Należy przyjąć, że w okresie polokacyjnym szczególnie korzystne warunki rozwoju znalazł zespół rzemiosł budowlanych. Obróbka kamienia, sztuka kamieniarska, „sztuka muratorska”. ciesiołka, znane w Krakowie od dawna, nabierały coraz większego znaczenia w miarę zabudowy i rozbudowy obszaru miejskiego, tj. wznoszenia obiektów sakralnych, mieszkalnych, użyteczności publicznej, a wreszcie murów miejskich. Nie ustawało zresztą zapotrzebowanie w tym zakresie dworu książęcego i skupionej przy nim elity władzy.

² KDM II, nr 471.

176