P1130772 resize

f*ap ///

I mcdk miAkiuwicz |

kultura t r z c i n i e c k a

Okres Istnienia kultury irzcinlcckicj stanowi Jeden /. wużnlcjszych ctupów rozwojowych w pradziejach ziem polskich. Kultura la reprezentuje pod wieloma względami nową jnkość, odpowiadającą już stosunkom kulturowym epoki bri|zu, W okresie największego rozkwitu obejmowała ona swym zasięgiem znaczne obszary Polski środkowej i wschodniej, a także znchodnlij część Ukrainy. W świcllc dotychczasowych budań możemy przyjąć, że po uformowuniu się kultury trzclniccklej część naszego kraju weszła w okres integracji I unifikacji kulturowej, obejmującej starsze, znacznie zróżnicowane tradycje neolityczne.

Końcowa faza kultury irzcinlcckicj to z kolei nowy etap kształtowania się społeczeństw rozwiniętej epoki brązu i rozszerzania się oddziaływań kultur cyklu pól popielnicowych, u w ich zasięgu również tzw. kultury łużyckiej. W tym kontekście okres rozwoju kultury trzclniccklej stanowi bardzo istotny, choć stosunkowo krótki, odcinek pradziejów naszych ziem na styku neolitu i epoki brązu.

i. STAN iiadaN

Termin „kultura trzcinieckn" przyjęty od nazwy miejscowości Trzcinice pod Puławami, skąd pochodzą pierwsze odkrycia, wprowadzony został do polskiej literatury archeologicznej przez J. Kostrzewskiego w roku 1910 (i. Kostrzewski 1930, s. 26). Wcześniej materiały źródłowe zaliczane do tego zespołu określano także nazwą ..kultura ceramiki pasmowej" (W. Antoniewicz 1928, s. 80-82). Pierwsze opracowanie monogrnflczne kultury irzcinieckicj pióru A. Gurdnwskiego ukazało się dopiero w 1939 r. (A. Garduwski 1939, s. 7-189). Stanowi ono do tej pory niezastąpione źródło znajomości materiałów tej kultury w Polsce. We wzmiankowanej monografii A. Gardfiwskl przedstawił także swoje poglądy nu temnt genezy oraz roli kultury irzcinieckicj w kształtowaniu się późniejszego osadnictwa kultury łużyckiej. Zagadnienia te, w tym również problematykn kultury trzcinicc-klej. były przedmiotem dwóch wcześniej opublikowanych rozpraw (K. Jażdżewski 1948, s. 94-131; S. Nosek 1948, s. 1*177). / nowszych opracowań dotyczących między innymi kultury Irzcinieckicj wymienić trzeba publikację J. Dąbrowskiego na temat powiązań ziem polskich w epoce brązu z terenami wschodnimi (J. Dąbrowski 1972, s. 7-319) orttz pracę M. Gimbutos poświęconą epoce brązu w Europie centralnej i wschodniej (M. Gim-hutas 1963, s. 409-419). Problematyka kultury Irzcinieckicj została też przedstawiona na szerokim tle historycznym w powiązaniu z kwestiami etnicznymi w ostatniej edycji syntezy pradziejów Polski (W. Hcnscl 1973, s. 157-•168).

Zagadnienia kultury irzcinieckicj odnoszące się do terenów Ukrainy i Białorusi zostały tnkźe wstępnie opracowane przez badaczy radzieckich. Szczególnie cennymi pozycjami są tu publikacje S, Bicriezańskicj | kiillurzc Irzcinlcckicj (8. Iłlcricznńskn 1972, s. 259-307) oraz praca I. K. Swlesznikowa dotycząca kultury komarowskle) (J. K. Swicsznlkow 1967, s. 39 n.).

Spracowaniu polskie opierają się IW wynikach badań wykopaliskowych, prowadzonych przez szereg ośrodków archeologicznych. Pomimo zlnlcnsyllkowanych ostatnio prac terenowych I wciąż, powiększającej się bazy Żiódlowej. nasza znąjomość problcinaiyki wczesnych okresów epoki brązu jest w dalszym ciągu bardzo ograniczona, Jednym z głównych mankamentów jest brak pewnych wyznaczników chronologicznych, n także niewy-Marczaląta Ilość opracowań analitycznych z zakresu antropologii, zoologii I paleobotaniki. Znaczny procent