60504 P1130741 resize

sJjf i Wielkopolski J. Kostrzewski (1949, s. 77-80: 1955, s. 78-90) kreśli ponownie pełny obraz tej kultury. Od schyłku lut pięćdziesiątych naszego wieku odnotować możemy wyraźny wzrost zainteresowań problematyką starszego okresu epoki brązu na ziemiach Polski, w tym także „kulturą przedłużycką". Przynosi to przede wszystkim szereg syntetycznych opracowań zagadnień tego okresu, rozwija się także żywa dyskusja, u ponadto uzyskujemy nowe materiały źródłowe w wyniku prowadzonych badań wykopaliskowych (M. Gedl 1970; M. 'Gedl,

B. Ginter, K. Godłowski 1970, 1971).

Do rozwinięcia interesującej i pożytecznej dyskusji przyczyniła się praca A. Gar-dawskiego (1959) poświęcona kulturze trzcmieckiej, w której autor zawarł także uwagi na temat „kultury przedhiżyckiej", przedstawiając częściowo nowe spojrzenie na ten zespół kulturowy. Autor zwraca uwagę na zróżnicowanie „kultury przedhiżyckiej” z terenu Śląska i Łużyc oraz Wielkopolski, podkreślając konieczność wyodrębnienia tych dwóch jednostek, przy czym grupa z terenu Wielkopolski zawiera — jego zdaniem — wiele elementów kultury trzcinieckiej i posiada charakter mieszany. A. Gardawski podkreślał ponadto silne związki „kultury przedhiżyckiej'' z kulturami mogiłowymi. Wspomniany badacz podtrzymywał swoje poglądy i rozwijał je dalej w toku dyskusji z J. Kostrzew skim. jak i w swoich dalszych pracach (A. Gardawski 1961, 1968, 1970). W polemikach z A. Gardawskim, J. Kostrzewski (1961, 1963) zdecydowanie odrzucał nowe koncepcje tego badacza podtrzymując i uzasadniając sformułowane głównie przez siebie dawniejsze poglądy na zagadnienie „kultury przedhiżyckiej''.

Dyskusyjny charakter posiada również artykuł M. Cabalskiej (1961). Autorka omawiając w nim stan badań nad II okresem epoki brązu w Polsce wysuwa odmienną od dotychczasowej koncepcję przeobrażeń kulturowych na ziemiach Polski we wczesnych okresach epoki brązu. Zdaniem jej po zaniku kultury unietyckiej na wschód od Odry występuje kultura trzciniecka, która pod wpływem oddziaływań południowo-zachodnich przeobraża się w „kulturę przedłużycką”, rozumianą raczej jako faza rozwojowa, a dalej w kulturę łużycką.

W 1958 r. J. Kostrzewski (1958, s. 9-17) wraca do swoich dawniejszych poglądów dotyczących występowania „kultury przedhiżyckiej” na terenie Pomorza. W monografii kultury łużyckiej na Pomorzu poświęca jeden rozdział starszemu okresowi epoki brązu na tym terenie, ponownie wypowiadając się za występowaniem na Pomorzu wraz z Pomorzem zaodrzańskim „kultury przedlużyckiej” jako bezpośredniej poprzedniczki kultury łużyckiej na tym obszarze. U schyłku lat pięćdziesiątych i w początkach następnego dziesięciolecia ukazuje się kilka dalszych jeszcze prac poświęconych wczesnym okresom epoki brązu na Pomorzu. K. Kersten (1958) publikuje katalog stanowisk, H. J. Eggers (1963) wypowiada się na temat sytuacji kulturowej tego terenu, zwracając uwagę na niejednolity charakter kultur występujących na Pomorzu w I-III okresach EB. W tym samym też roku K. Siuchniński (1963) podejmuje podobną problematykę, przy czym w odniesieniu do „kultury przedhiżyckiej” przyjmuje w zasadzie za J. Kostrzewskim jej obecność na Pomorzu. Wreszcie J. Kostrzewski (1966) w Pradziejach Pomorza ponownie podtrzymuje swoje dawne stanowisko w kwestii występowania „kultury przed-łużyckiej” na tym terenie.

W latach sześćdziesiątych odnotowujemy ponowne zainteresowanie problematyką wczesnych okresów epoki brązu, w tym także „kultury przedlużyckiej” w odniesieniu do terenu Śląska. M. Gedl (1964) omawia materiały z I i II okresu EB z terenu Górnego Śląska, przyjmując występowanie na tym terenie w starszej fazie 11 okresu EB „kultury przedlużyckiej", powiązanej z kulturami mogiłowymi. Na młodszą fazę tego okresu ustala początki kultury łużyckiej. Badacz ten zwrócił także uwagę na przeżywanie się tzw. „kultury przedlużyckiej” na Górnym Śląsku w III okresie EB. W 1967 r. B. Gediga (1967, s. 175-187) w monograficznym opracowaniu kultury łużyckiej na Śląsku środkowym, omawiając zagadnienie jej początków, zajął się także stosunkami kulturowymi poprzedzającymi ten proces nu Śląsku środkowym. Autor wyróżnia w obrębie „kultury przedlużyckiej" dwa nurty. Starszą fazę w II okresie EB reprezentuje w tym ujęciu peryferyczna grupa zespołu kultur mogiłowych, jakim jest wyróżniana „kulluru przedłużycką". Drugi nurt czy też raczej młodszą fazę przypadającą na