P1190045 (3)

ARCHEOLOGIA POLSKI «CIISNO!tlUDNIOVIICZNI

terenie fu* VBł w Rok później rozpoczęto prace wykopaliskowe na grodzisku w Kfecku, a następnie na Ostrawie TUnskini w Poznaniu, w badaniach tych obok

(Be nra wskfcgO coraz większą rolę zaczął odgrywać Witold Hensel. Ukazywały

■4C Re* pietwsse na ■ »■ igrafie badanych ośrodków, a nade wszystko wydana >i ■ Si ■ pmed wybuchem wojny w 1999 r praca CWwso w zaraniu dzięfów, hane stanowiska cyuKikownr zostały we wczesnych latach powojennych.

Równie* w innych regionach krafu prace nabierały tempa. W Małopolsce pod beruningm I7ei~s ii la Leńczytea pomyślnie realizowano inwentaryzacje i badanie    makipotśkich Uczennicą Antoniewicza była Zofia Wattołowska,

krajowych i msęda mor odowyth min. na XVII Kongresie Nauk Pre- i Proto-jała odbył się we wrześniu 1938 r. w Bukareszcie. Był to czas

_w fanach trzydziestych podjęła prace badawcze na grodzisku w Sąsiadce I SudejskuO na pograniczu polsko-ruskim. Kontynuowano je po wojnie, i stały sic cne wówczas rai i ąii u n> powojennych badań Grodów Czerwieńskich. q yiąą i tych i wielu innych wykopalisk prezentowano na licznych konferencjach

ożywionych kontaktów archeologów polskich z ośrodkami badawczymi wielu

Napnckgy przedsięwzięciem badawczym lat trzydziestych pozostają ba-danfe    Krakusa w Krakowie I choć metoda eksploracji obiektu, podobnie

jak uzyskane wynflo, była przez całe lata przedmiotem krytycznych ocen i kon-«p—ry lodowisk naukowych, stwierdzić należy, że prace terenowe realizowano łjnihMr z ówczesnymi europejskimi standardami badań tego typu obiektów oraz ar wzięła w nkh udział elita naukowa naszego kraju, reprezentowana zarówno przez archeologów, jak i przedstawicieli innych nauk (por. rozdz. 7).

W tym ■■minii czasie na Górnym Śląsku trwały prace inwentaryzacyjne i badania grodzisk. Zainicjowano wykopaliska w Lubomi, a w niedalekiej Sytym Józef Koanzewski badał osadę z tego samego okresu. Prace archeologiczne prowadzono też na Dolnym Śląsku, m in. w Będkowicach, Niemczy. Opolu. Sazegamru i Wrodawiu-Nawym Targu Przedmiotem prac terenowych były ■ówniel stanowiąca wczesnosłowiańskie o kluczowym dla tej problematyki

akie jak Gostyń, Klenia czy Pbpęszyce.

W umawianym okwuie pojawiają się opracowania źródłowe podstawowe dr poznania problematyki tego okresu. Wyróżniają się wśród nich rozprawy dotaraUe Zdzisława Bajew ddego — o wielkopolskich cmentarzyskach rzędo-w>di I Wtadyiłrwa Kawalerki — o grodach i osadnictwie grodowym Wielko-paUO węzeanohr—orycznej. W Warszawie przygotowywano coraz liczniejsze magjmerakfe o zabytkach średniowiecznych: Alina Kietlińska — o toporach i«i«>w>ch rxl Vm do XIII w u Słowian wschodnich i zachodnich. Wanda Sunondo — o mrrrfrh średniowiecznych, oraz Zofia Wattołowska — o gro-cUdadi madzy Wuftą. Bugiem i Sanem. W roku 1999 Krystyna Musianowicz abradi dnkir— o wczesnośredniowiecznych kabłączkach skroniowych. Te • wiele Innych dokonań stanowiły trwały dorobek, a zarazem wkład do archeo-topK warangs ksfeowtazi również w okresie po drugiej wojnie światowej.

Dwie dekady powojenne: zbliżające się milenium i badania nad początkami państwa polskiego

Po zakończeniu wojny, mimo ogromnych zniszczeń, zarysowały się pomyślne perspektywy dalszego rozwoju archeologii wczesnego średniowiecza. Sprzyjającą okoliczność stanowiło tworzenie nowej struktury dydaktyki uniwersyteckiej, uwzględniającej potrzeby tej dyscypliny. Nie bez znaczenia był też fakt. że tworzyli ją ludzie, którym archeologia wczesnego średniowiecza stawała się coraz bliższa.

Józef Kostrzewski reaktywował działalność muzealną i uniwersytecką w Poznaniu, a Roman Jakimowicz podjął dydaktykę w nowo utworzonej Katedrze Archeologii na Uniwersytecie w Toruniu. We wczesnej fazie współpracowali z nim archeolodzy wileńscy, Helena i Włodzimierz Hołubowiczowie, którzy w następnych latach tworzyli zręby archeologii wczesnego średniowiecza we Wrocławiu. Dydaktykę uniwersytecką organizował tam Rudolf Jamka. W Warszawie specjalizacja rozwijała się dzięki działalności naukowej Włodzimierza Antoniewicza i Zofii Waitołowskiej. Z kolei w Łodzi pomyślne perspektywy stwarzała obecność Konrada Jażdżewskiego, który na tamtejszym uniwersytecie objął katedrę archeologii pradziejowej. Zdecydowanie gorzej przedstawiała się sytuacja na Pomorzu, ze względu na brak w tym regionie silnych środowisk akademickich; rolę animatorów badań archeologicznych w zakresie wczesnego średniowiecza pełniły tam muzea, szczególnie w Gdańsku i w Szczecinie.

Zaraz po wojnie obserwujemy po raz kolejny eksploz|ę zainteresowań i wielość pomysłów na rozwiązanie kwestii pochodzenia Słowian. Oprócz archeologów swój udział w dyskusjach na tym polu zaznaczyli wówczas językoznawcy (Tadeusz Lehr-Splawińskl), antropolodzy (J^an Czekanowski), etnolodzy (Kazimierz Moszyński) i historycy (Kazimierz Tymieniecki). Szczególnie wdzięcznym polem badań nad Słowianami okazały się ziemie zachodnie i północne, gdzie zachodziła konieczność nie tylko gospodarczego, ale i naukowego ich zagospodarowania. Nic więc dziwnego, że już w roku 1946 podjęto prace wykopaliskowe we Wrocławiu, a następnie w Opolu, Wolinie i Szczecinie. Ale niewątpliwie największym wydarzeniem wczesnych lat powojennych był — niechciany przez środowiska naukowe - przewrót metodologiczny, związany z koniecznością dostosowania nauki do potrzeb nowej, marksistowskiej ideologii. Archeolodzy tamtych lat w różnym stopniu okazali się chłonni na przyswojenie nowej wizji dziejów. Niektórzy, jak np. Włodzimierz Hołubowicz, byli zafascynowani nowymi czasami, podczas gdy inni, dla zachowania stanowisk i możliwości wykonywania pracy, posługiwali się, najczęściej bez praktycznych konsekwencji, jedynie sloganami .nowej wiary”. Najbardziej oporni, jak np. Józef Kostrzewski, musieli liczyć się z marginalizacją i z koniecznością odstąpienia stanowisk osobom bardziej posłusznym nowej władzy. W sferze organizacyjnej powstało w 1950 r. Studium Historii Kultury Materialnej, w którym przez pierw-