p65 Chądzyński Region i jego rozwój 07

KozaziGi Z. teoretyczne poosiowy iuow/h

Będący nt.in. odpowiedzią na kryzys koncepcji państwa-stróża i opartego na teorii Keynesa popytowego sterowania gospodarką, mający swe początki w latach 70., nostfordyzm* nadał odmienne ramy procesowi produkcyjnemu. Główne różnice pomiędzy fbrdowskim wzorcem masowej produkcji, a elastyczną specjalizacją modelu postfordowskiego opisywane są w następujący sposób¹⁷¹:

•    system fordowski charakteryzuje produkcja masowa lub wielkoseryjna, podczas gdy w przypadku modelu elastycznej specjalizacji dominuje produkcja krótkich serii, prototypów i wytwarzanie artykułów na konkretne zamówienie;

•    w fbrdowskim modelu organizacji pracy przyjmowano zasadniczo założenia Taylora dotyczące m.in. jasnego oddzielenia pracowników umysłowych (white--collarworkers), którzy występują w mniejszości, od stanowiących zdecydowaną większość niewykwalifikowanych pracowników fizycznych (blue-collarworkers). W modelu postfodowskim organizacja pracy bazuje na trzypoziomowym systemie współpracy pomiędzy znajdującymi się na samym szczycie piramidy pracownikami umysłowymi, pracownikami wykwalifikowanymi i siłą niewykwalifikowaną stanowiącą podstawę tej piramidy;

•    kluczem do sukcesu w systemie elastycznej specjalizacji jest grupa średnio wykwalifikowanej siły roboczej, która przychodzi do przedsiębiorstwa już jako zawodowo wykwalifikowani robotnicy i w trakcie swojej pracy, poprzez praktykę i doświadczenie podnosi jeszcze bardziej swoje umiejętności zawodowe. Kombinacja przygotowania zawodowego (wykształcenia) oraz nabywanego w trakcie pracy doświadczenia pozwala tym osobom opuścić po pewnym czasie przedsiębiorstwa, w których pracują i otworzyć ich własne małe, ale niezależne firmy. Z tego powodu można mówić, że postfordowski model uprzemysłowienia daje możliwości społecznej mobilności pomiędzy poszczególnymi klasami pracującymi. Jest to mobilność, o której w systemie fordowskim można było tylko pomarzyć;

•    procedury dotyczące systemu produkcji są w modelu fordowskim równie ustan-daryzowane jak sam produkt. Najważniejszym czynnikiem jest koszt. W przypadku modelu elastycznej specjalizacji proces produkcji wymusza bliską współpracę pomiędzy przedsiębiorstwami i ich klientami, prowadząc w konsekwencji do sytuacji wytwarzania produktów na zamówienie, spełniających konkretne wymogi określone przez klienta;

•    w modelu fordowskim produkcja miała miejsce w kilku dużych przedsiębiorstwach, podczas gdy proces produkcji w modelu postfordowskim odbywa się w wielu, głównie małych i średnich, przedsiębiorstwach, zorganizowanych w różnego rodzaju dystrykty przemysłowe czy wielkomiejskie podsystemy przemysłowe.

^1,1 V. Capecchi. A history of flauble specialisation and industrial distńcts in Emilia-Romagna, [w:] F. Pyke, G. Be-cattini, W. Sengerberger (red.), Idustrial distńcts and inter-firm co-operation in Italy, International Institute for Labour Studies, Genva 1992, s. 20-21.

www.cedewu.pl

65