PICT0081 (8)

Lalka - powieść o trzech pokoleniach idealistów

Pisarz przedstawia trzy pokolenia idealistów, trzech przedstawicieli tej postawy. Są to:

• Idealista polityczny-Ignacy Rzecki. Stary subiekt był zwo-lennikiem bonapartyzmu. Tak uwierzył w myśl o wyzwoleniu, które przyniesie kampania wskrzeszona przez potomka cesarza, że nawet prywatne poczynania Wokulskiego pojmował jako działania spiskowe. Zagorzały bo-napartysta, uczestnik walk na Węgrzech, nie przyjmował do wiadomości, że są to nierealne rojenia. W osobie i dziedzictwie Napoleona widział możliwość wyzwolenia ukochanej ojczyzny.

* Idealista miłości - Stanisław Wokulski. Ten rozsądny,

twardy człowiek dał się opanować i obezwładnić wyobrażeniu o miłości. Uosobieniem tego uczucia, ideałem kobiety, była w jego oczach panna Łęcka. Nie dostrzegał realiów, nie chciał znać prawdy o sytuacji - zatopił się w marzeniu o szczęśliwej miłości, pięknym i bogatym wnętrzu wybranki i robił wszystko, by ją zdobyć.

* Idealista nauki - Julian Ochocki. Młody arystokrata był zarażony ideą nauki, wchłonęła go magia wiedzy, nieograniczonych możliwości człowieka. Marzenie o latających maszynach, pokonaniu niedostępnych dziedzin, tajnikach wiedzy opanowało umysł tego bohatera. Ochocki próbował żyć normalnie I lecz gdy miał do wyboru spotkanie towarzyskie, romans lub pracę badawczą 1 wybierał tę ostatnią.

Idea Rzeckiego pozostała bez szans na realizację. Staruszek zmarł, wciąż czekając nadejścia Napoleona, który nie miał nadejść. Była to romantyczna idea walki i romantyczna postawa

wiary wbrew reałjom. Idea Wokulskiego - to tez romantyczna wiara w miłość, postawa całkowitego poświęceni^ się jej. Skutki przyniosła opłakane: być może śmierć, a w każdym razie bolesne rozczarowanie i wykluczenie bohatera ze społeczności. Jedynie idea Ofchockiego t^ydaje się mieć pewną szansę powodzenia. Wprawdzie nie metal lżejszy od powietrza - wiemy dziś, że czegoś takiego nie ma, lecz machiny latające. To dzięki ludziom pokroju Ochockiego możliwy jest postęp w nauce i wynalazki.

Wniosek: Lalka jest powieścią o straconych złudzeniach romantyków, o bezsensie i niszczącej sile romantycznego idealizmu. Definicja i ocena idealizmu w Lalce jest w dużej mierze głosem antyromantycznym, a pochwałą rozsądnego programu pozytywistów.

Literaccy idealiści:

•    Ikar - młodzieńczy patron wszystkich marzących o tym, by człowiek mógł latać. Zbyt bliski słońca lot Ikara zgubił go - skrzydła zlepione były woskiem, wosk się stopił, a Ikar spadł - zginął, ale spełnił swoje marzenie.

•    Don Kichotz La Manchy - XVII-wieczny szlachcic hiszpański, naczytał się ksiąg o rycerzach i uwierzył, że jego misją jest walka ze złem tego świata. Był idealistą - chciał walczyć z wiatrakami, które w jego wyobraźni przybrały prostać olbrzymów.

•    Tomasz Judym z Ludzi bezdomnych - społecznik, który pjoświęcił swoje życie prywatne i miłość do Joasi na rzecz promocy najuboższym. Żeromski w ogóle jest twórcą prostaci idealistów-sproteczni-ków, jego Siłaczka, czyli Stasia Bozowska, jest kolejnym tego przykładem.

•    Artur z Tanga Sławomira Mrożka - spadkobierca ideałów romantycznych, „wnuk” Don Kichota, chce naprawić i uporządkować świat kompletnie zdezorganizowany przez starsze pokolenie. Nic z tego - jak większość idealistów - przegra.

33