pic 11 07 011252

ludwuc pryde ^2wra«« u_{Wagę dwi}

~^j **£■    ^z^^:^«—

»edmą (_{omtio r} "^atu,alnei sposobności do"p,'^VellSty'^{CZnej Ma}“8haT!Ii

sr^eo ?*■■*,’p^r^a™ »dSs?^w ^

M_au , ^Wyraźnie zaznacza)” ^Z”^{Vm poda}je nawet t ^sytuac3ę ²³ sytu-tytuW⁰¹- ^Wbrew kadzie I ^{SWeJ rela}<* opJzcza⁶ ^ ^ ^narrator eksnrty ^eg° Patera w Dew ^IOno^°gicznego norza^L. ⁿ°we]i Makintosh bez ”? ^(rówaież _{w f} "^{ym m}°nienci_e życia ^{ą 2}    opisuje

?pszs*.    ”*

> ^cie^{W imp}''^eSr^j **» ^XK «

>”«<! sic    anarchii' ”^noWei raecs^^f""'

uwagę na ⁰⁽¹ ^^PJikowan    ^estetyczne i tu, • ° ’ ^zaznacza się

^si'4pt.r"^ąstalai Sf ^bie«^u ..prsht^y ^lu ***** «*•

tylko teoretyp? * ^S2er«gu pfa_rt';'’¹„"^,n<JencKs która z    ‘ ^ZOTÓd<

Już w inr,²¹¹⁶ * ^nie tyllfr, • ^iernieckich teorot u ■ ^^lem czasu coraz ^Er^hlung=, l⁵r^^akub ^asse",'^,^⁶ 2"aczeni_e °^W' ^P°^{siada 2aś} "^ie

“• ^POmi“'- •    ^^SW    *    «,    dat

Ostawia —j. .

poddaje ich psychologicznej czy jakiejkolwiek sekcji, jak obserwator; jego środkiem artystycznym nie jest ani urywany [sprunghaft], nie powiązany narracyjnie dialog, ani wybujały liryzm [Sing-sang-lyrismus], ani tym bardziej filozofujący lub moralizujący referat.

Opowiadanie jest to „równomiernie postępujące, wewnętrzne sprawozdanie z procesu, który, chociaż leżał w najbliższej przeszłości, dla narratora jest już procesem zamkniętym¹' ³⁰. W późniejszych latach zwraca uwagę znamienny artykuł Edwarda Berenda Zum Problem der „Darstellung“ in der Erzahlung³¹. Berend, jak by nawiązując do Wassermanna, przeciwstawia „przedstawieniu¹¹, polegającemu na przenoszeniu do opowiadania dramatycznej techniki kreślenia sytuacji za sytuacją — czystą sztukę narracyjną, rządzącą się własnymi prawami i mającą swoiste zadania do spełnienia. Niezadługo później te zadania i prawa określił w specjalnej rozprawie Erich Evert³²; wyprowadza on epikę z ustnego opowiadania (w dosłownym sensie wyrazu) i z tego punktu widzenia wyznacza jej charakter wartości, możliwości i granice.

I wreszcie przed dwoma miesiącami ukazało się wielkie dzieło Roberta Petscha Wesen und Formen der Erzahlkunst (1934) ^3S. Ta monografia sztuki narracyjnej stanowi jak by ostatnie ogniwo długiego łańcucha wysiłków i prac teoretyków, którzy przezwyciężając przesąd o niższości epiki w stosunku do dramatu starają się dotrzeć do odrębnej istoty i odrębnego sensu sztuki narracyjnej. Petsch stanowczo rozprawia się z formami mieszanymi (epicko dramatycznymi), przewartościowuje całe romanso-pisarstwo niemieckie ostatniej doby, przeciwstawiając czołowym przedstawicielom ekspresjonizmu i nowej rzeczowości reprezentanta klasycznej, czystej sztuki opowiadania, Hermana Hehra.

Ten przełom w poglądach na epikę ma również decydujące znaczenie dla ukształtowania się poglądu na nowelę w dzisiejszej teorii literatury. Hans Franek w swojej Deutsche Erzahlkunst stwierdza, że nowela nowoczesna przy dużym pogłębieniu i wysubtelnieniu ma swą piętę achilleso-wą w — rozwiązaniu. Zakończenie noweli jest i musi być sztuczne, rozwiązujące fabułę w efekcie czysto konstrukcyjnym, abstrakcyjnym. Franek stwierdza, że

w odrzuceniu problemów, osobliwych faktów, jako materiału nowelistycznego w obawie przed „konstrukcyjnością¹¹ \Konstruierung] i przesadą, wyraża się

“Franek, op. cit., s. 15.

⁵¹ E. Berend, Zum Problem der ,,Darstellung“ in der Erzahlung. Germa-nisch-romanische Monatschrift, 1927, s. 222—233.

³⁸ E. E v e r t h, Die Kunst der Erzahlung. Zeitschrift fur Asthetik und allgemeine Kunstwissenschaft, 1926. [Od wydawcy: takiego artykułu w tym piśmie w ogóle brak. Jest natomiast, na s. 129—140, praca o noweli pt. Meyers epischer Sprachstil.]

³³ R. Petsch. Wesen und Formen der Erzahlkunst. Halle 1934.