Pok tafil1541

działanie wielu czynników, wśród których istotną rolę odgrywają jony wodorowe w dużym stężeniu, kwasy żółciowe, alkohol, a także leki,

Sole żółciowe, podobnie Jak alkohol, zwiększają przepuszczalność błony śluzowej żołądka, jednak najczęściej do uszkodzenia tej błony dochodzi pod wpływem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, głównie kwasu acetylosalicylowego. W kwaśnym środowisku soku żołądkowego przyjmuje on formę niezjonizowaną i z łatwością przenika przez błonę śluzową żołądka. We wnętrzu komórek ulega ponownej jonizacji i uszkadza je m.in. przez hamowanie aktywności cyklooksygenaz wytwarzających endogenne prostaglan-dyny. W rezultacie uszkodzenia komórek błony śluzowej żołądka jony H' mogą zwrotnie dyfundować do ścian żołądka i uszkadzać kolejne komórki. Dzieje się tak m.in. w wyniku zwiększenia wydzielania pepsynogenu i jego wewnątrzkomórkowej aktywacji oraz uwalniania histaminy, która następnie zwiększa wytwarzanie kwasu solnego. Dochodzi też do zaburzeń motoryki żołądka i upośledzenia przepływu krwi przez błonę śluzową żołądka. Mechanizmy te prowadzą ostatecznie do powstania wrzodu trawiennego żołądka.

W warunkach fizjologicznych histamina i gastryna, pobudzając wydzielanie HCI przez komórki okładzinowe, aktywują jednocześnie mechanizmy ochronne w obrębie błony śluzowej żołądka. Wśród mechanizmów uczestniczących w tym zjawisku należy wymienić zwiększenie wytwarzania prosta-glandyn, śluzu i HCO~, poprawę przepływu krwi przez błonę śluzową i zahamowanie wytwarzania prozapalnych cytokin. W mechanizmach tych, przynajmniej w części, uczestniczą też kapsaicynowrażliwe nerwy czuciowe Należy też zaznaczyć, że ekspozycja błony śluzowej żołądka na czynniki uszkadzające zastosowane w małych stężeniach wywołuje przejściowo zwiększenie odporności tej błony na uszkodzenia. Zjawisko to nosi nazwę „cytoprotekcji adaptacyjnej".

Fazy wydzielania soku żołądkowego

Sok żołądkowy wydzielany jest stale, lecz jego skład i ilość podlegają ciągłym zmianom. Wydzielanie soku żołądkowego dzieli się na wydzielanie podstawowe zachodzące w okresie międzytrawiennym oraz wydzielanie okresu trawiennego, W ramach wydzielania okresu trawiennego wyróżnia się trzy zachodzące na siebie fazy wydzielania żołądkowego:

-    głowową,

-    żołądkową,

-    jelitową.

Faza głowowa jest fazą nerwową wydzielania żołądkowego i przypada na nią około 20% wydzielania jonów H\ jakie można uzyskać po pobudzeniu wydzielania bodźcem pokarmowym. Faza ta zachodzi zanim pokarm

trafi do żołądka. Fazę tę inicjują bodźce wzrokowe, zapachowe, słuchowe, smakowe, mechaniczne, które działając na swoiste receptory narządu wzroku, węchu, słuchu, smaku i mechanoreceptory jamy ustnej, gardła i przełyku, aktywują drogi czuciowe i pola czuciowe kory mózgowej. Następnie za pośrednictwem ośrodków korowych i podkorowych (podwzgórze, układ lim-biczny, pień mózgu) pobudzają nerwy błędne, przez które impulsacja jest przekazywana do żołądka (ryc. 11.7.15). Wydzielanie kwasu solnego rozpoczyna się po 5-7 min od wystąpienia bodźca pokarmowego i utrzymuje się przez 2-3 h. Fazę głowową wydzielania można wywołać doświadczalnie za

RYCINA 11.7.15. Mechanizmy regulujące wydzielanie kwasu i pepsynogenu w różnych fazach

wydzielniczych.

MMMMM