Prus powieści z wielkich pytań epoki 2

Wniosek jaki wyciąga Prus jest taki, że rozwój oświaty nie ma wpływu na stan moralności. Niepiśmienny chłop zachowuje sic często godniej niż jego pan mówiący płynną francuszczyzną.

Początkowo spotkała się z zarzutami słabej kompozycji, nadmiaru epizodów, niespójności psychicznej bohatera i głównej postaci kobiecej, braku pomysłu na przekonywujące zakończenie. Dopiero krytycy młodopolscy uznali wysoką rangę dzieła.

Sporo nieporozumień wywołał tytuł utworu, kojarzony z różnymi postaciami i epizodami powieści. Prus tłumaczył, że tytuł ma związek jedynie z procesem o kradzież lalki, o którym dowiedział się z gazety, ale nie ucięło to różnych interpretacji prowadzonych przez krytyków.

Najwięcej trudności sprawił jednak /status narratora/ Nowatorstwo sposobu prezentowania świata przedstawionego polega na zredukowaniu wszechwiedzy autora i ocen odautorskich. Narrator anktorialny ftrzscionsnbowyl nie występuje wyłącznie w roli n. wszechwiedzącego. Często chowa się za rzeczywistością przedstawioną . udziela głosu” postaciom. Aż w dziewięciu rozdziałach Prus „wyręcza się”"Pamiętnikiem starego subiekta”. Pojawia się też mowa pozornie zależna czyli monolog narracyjny ze stanowiska postaci. Narracja autorska zajmuje w powieści znacznie niej miejsca niż 'dialogi. Także postaci przedstawiane sąz punktu widzenia różnych bohaterów, np. Wokulski widziany oczyma Rzeckiego, Łęckiejdoktora Szumana czy Węgrowicza rysuje się czytelnikowi jako postać nierówna, niejednolita.

Najwymowniejszym objawem redukcji roli narratora jest ukształtowanie finału losów Woknkkiepo W- sprawie - jegoi-zniknięcia pojawiają się CZRT^Jjigotezy ~(^umaiit^ Kzeckiegoj~ Ochockiego_i Węgiełka) i żadnej z nich narrator auktorialny nie udziela swego błogosławieństwa. Przez zakończenie otwarte została tu potwierdzona wieloznaczność obrazu.

Ten sposób prezentowania ["rzeczywistości! triumfuje jako metoda przedstawiania życia społecznego w wielorakiej złożoności i jako warunek ukazywania skomplikowanej osobowości głównego bohatera.

Od dawna widziano w „Lalce” powieść o Warszawie: wizję życia codziennego w tym mieście, zapis blasków i nędz, obraz autentycznych zdarzeń i miejsc.

Analizowano utwór Prusa jako powieść społeczną, która oferuje dokumentamą wiedzę o społeczeństwie okresu: o mieszczaństwie^--solskim, lego genezie, tradycjach i przemianach;p> 'roli środowiska żydowskiego w życiu społecznym; o arystokracji i jej oddziaływaniu na życie publiczne: o nędzy środowisk plebejskich . Doceniono wielość, wyrazistość i rozmaitość osób na kilku planach wielowątkowej akcji i w epizodach.

Prezentowano „Lalkę” jako znakomitą powieść psychologiczną, Jjogatą w opisy różnych odcieni życia wewnętrznego postaci, w tym i dewiacji psychicznych, wrażliwą na sferę przywidzeń, złudzeń i snów.

Jako ważny składnik treści „Lalki” doceniono przedstawiony w niej obraz miłości i jej uwikłań zarówno w problemy ciała jak i w kwestie egzystencji. Tragizm egzystencji jest kolejnym problerITCTn Poruszanvm_w powieści Prusa (Wokulski. Stawska. RzeckTrSzumani.

Jest w tej powieści natarczywe naleganie/ia przemiany cvwilizacvine/Prus postuluje mace u , podstaw: organicznikowski program wydobywania z zapaści gospodarczej i społecznej. Głównym winowajcą patologicznego stanu życia jest „kasta” szlachecko-arystokratyczna. W jejobrebie pielęgnuje się i utrwala próżniacze obyczaje. Autor podkreśla toksyczny wpływ tej elity na pozostałe klasy społeczne. Procesy destrukcyjne nasilają się także w sferze mieszczańskiej, a jednocześnie powietrze społeczne zatruwa się nawrotem antysemityzmu.

Intencją autorską Prusa w „Lalce” było - jak to sprecyzował w „Słówku o krytyce pozytywnej” - przedstawić naszych polskich idealistów na tle społecznego rozkładu. Za rozkład uważał rozsypkę społeczeństwa i wyniszczający je chaos. Pius uświadamia! elitom, że jako organizm społeczny jesteśmy chorzy na przerost kasty próżniaczej i na karlenie klas pracujących.

„Emancypantki”

Pierwotny tytuł powieści brzmiał „Emancypantka”. Korektę tytułu wprowadził pisarz do wydania książkowego, akcentując, że chodzi o liczniejsza reprezentacje ..kwestii kobiecej”. Prus żywo interesował się sprawa emancypacji kobiet, miał jednak na iei temat przemyślenia niezgodne z postulatami większości ówczesnych bojowniczek i bojowników o prawa kobiet. Potępiał"