PTDC0095

292

Jeśli wyposażenie teatralnego zaplecza nie pozwala na wóz i konie, mogą to być po prostu dwaj dźwigający trumnę ludzie w czerni.

Czymś w rodzaju próby pomyslowośoi inscenizacyjnej teatru jest użycie jako didaskalium formuły baśniowej o życiu długim i szczęśliwym. Epizod XVIII sztuki Daniela Gerould "Podróże Per-seusza albo okropna- głowa" zaczyna się następująco:

PEGAZ: (odlatuje z rżeniem) Perseusz żył długo i szczęśliwie.

(widzimy jak Perseusz żyje długo i szczęśliwie) Potem otrzymał specjalną nagrodę dodatkową: on sam i Andromeda zostali zamienieni w gwiazdozbiory.

(przekł. G. Sinki)

Innego rodzaju zabiegiem autorskim jest powtarzanie sformułowali tekstu pobocznego w tekście głównym. V "Szewcach" Witkiewicza jest to zabieg dekonwencjonalizujący jedno z uświęconych rozwiązań dramaturgiozno-teatralnych, a mianowioie opozy-oyjne traktowanie wypowiedzi postaci i wskazówek insoenizaoyj-nyoh. W ten sposób spostrzeżenie, że repliki postaoi Witkiewiczowskich tworzą właściwie jeden dialog autorski, można rozszerzyć i na didaskalia, traktując je jako integralną wypowiedź autorską, stylistyoznie jednolitą z tzw. tekstem głównym.

II CZELADNIK: ...Ja to bardziej swojsko wypowiem. A może nie •warto?

(Pauza. Nikt go nie zachęca. Mówi jednak)

Przykra pauza. Nikt mnie nie zachęca. Gadać jednak będę, bo mi się tak chco . .7 (a. i)

SCURVY:    (Prokurator żachnął się i zżymnął)

Żachnąłem się, zżymnąłem się i lepiej mi od razu jest.    (a. I)

SAJETAN:    (Olśniony nagle nową ideą)

Jestem wprost olśniony nową ideą od środka!

(a. II)

Wspomnieć wreszcie trzeba o didaskaliach graficznych, który to termin wprowadził Janusz Degler w studium "Pismo teatralne" w wyniku analizy interpunkcji w dramatach Wyspiańskiego. Chodzi o używanie znaków interpunkcyjnych w funkcji inscenizacyjnej, a więc niekoniecznie zgodnie z zasadami interpunkcji, najczęściej w postaci przez nie nie przewidzianej (zwielokrotnienie pauz i wykrzykników, równoczesne występowanie wykrzyknika i pytajnika), zawsze jednak z myślą o uściśleniu pro-