r34

72 Rozdział 3. Stymulacja odprężenia

Polecenia wypowiadajmy spokojnie, wolno, bez sugestywnego podbarwiania głosu. Róbmy wystarczająco długie przerwy - podane wartość, czasowe (np. 10 sekund) służą tylko jako orientacja. Zmieniajmy tekst, je-* śli uznamy to za stosowne.

Kończmy każde ćwiczenie powrotem. Najpierw uświadamiamy miejsc* kontaktu z podłożem (stopy, pośladki), następnie polecamy im poruszać palcami, rozluźnić ręce i nogi, przeciągnąć się, dopiero potem otworzyć oczy. Jeśli uczniowie zasną, co może się zdarzyć, należy obudzić ich - delikatnie zwracając się do nich lub lekko dotykając. Zapytajmy uczniów czy czują się świeżo i czy są wypoczęci.

Pozwól na wymianę spostrzeżeń i doznań - z kolegą lub wspólnie. Spróbuj słuchać akceptująco każdej wypowiedzi, „nie wierć dziury w brzuchu" i nie interpretuj. Ta zasada obowiązuje i w przypadku innych form oceny, na przykład rysunków lub wypracowań, które odzwierciedlają przeżycia wewnętrzne podczas ćwiczeń. Nie ma tu żadnego „dobrze” i „źle!” Pytania, które stawiamy w czasie omawiania wrażeń (można je zapisać na tablicy):

-    Jak ci się podobało ćwiczenie?

-    Co widziałeś, słyszałeś, myślałeś lub odczuwałeś?

-    Czy było to przyjemne, nowe, trudne?

Jeśli zauważysz tendencyjność w wypowiedziach (np. same pozytywne wrażenia), zapytaj o przeciwne uczucia (np.: Czy każdy uważa, że było to nudne?). Nie chodzi o to, żeby ćwiczenie ocenić jako dobre, ale żeby uczniowie uświadomili sobie, co podczas wykonywania go działo się z każdym z nich.

€>

Integracja ćwiczeń z zajęciami. Omówione tu ćwiczenia trwają z reguły tylko 5-10 minut, a więc można je bez trudu włączyć w zajęcia¹. Raz dziennie powinniśmy dać sobie i uczniom kilka chwil wytchnienia. Krótsze ćwiczenia, chociażby samą koncentrację na spiętych partiach ciała, możemy stosować częściej i dzięki nim stymulować zdolność do przyswajania wiedzy oraz rozwój indywidualny. Zasadniczo można stwierdzić, że ćwiczenia relaksacyjne mogą być wprowadzane we wszystkich fazach zajęć.

Odprężenie na początku lekcji. Ćwiczenia polegające na poruszaniu ciałem (np. przeciąganie się) nadają się zwłaszcza na początek jednostki lek-

1

Por. wypowiedzi we wstępie.