r32

70 Rozdział 3. Stymulacja odprężenia

informuje, że go to denerwuje i uniemożliwia mu prowadzenie zajęć. Nauczyciel wyraża swoją niekłamaną radość z faktu, że uczniowie ostatnio coraz lepiej radzą sobie z ćwiczeniami w parach.

„Empatia” w postawie ukierunkowanej na indywidualność oznacza, że staram się skoncentrować na świecie doznań wewnętrznych drugiego człowieka. Wczuwam się w innych i usiłuję zrozumieć ich odczucia. Chcę spojrzeć na problem ich oczami, żeby lepiej zrozumieć ich stanowisko i sposób przeżywania. „Zrozumieć” nie jest równoznaczne z „analizować” lub „interpretować”, to raczej dokładne wsłuchiwanie i wpatrywanie się (aktywne słuchanie). „Wskakuję w skórę innego człowieka”, żeby poznać jego odczucia i uświadomić sobie, jakie znaczenie ma dla niego to, co przeżywa.

Owa postawa ukierunkowana na indywidualność manifestuje się w szkole w następujących sytuacjach: kiedy nauczycielka usiłuje wczuć się w sytuację ucznia, który w czasie ćwiczeń relaksacyjnych ciągle się śmieje; wysłuchuje jego argumentów, dlaczego nie może uczestniczyć w ćwiczeniach; przysłuchuje się uważnie wypowiedziom uczniów relacjonujących swoje doznania lub fantazje po zakończeniu ćwiczeń, nie wartościując ich.

„Wartościowanie” w postawie ukierunkowanej na indywidualność, oznacza że jestem skoncentrowany na sobie i na innych. Szanuję ich, traktuję ciepło, odnoszę się do nich przyjaźnie i serdecznie. Wartościowanie nie oznacza traktowania kogoś z góry. Nauczyciel nie uzależnia swojego stosunku do uczniów od okoliczności, nie łagodzi konfliktów fałszywą uprzejmością. W przypadku braku zgodności poglądów respektuje prawo innych do inności i akceptuje ich takimi, jacy są. Wartościowanie przypomina nam o przykazaniu z Biblii: „Kochaj bliźniego swego jak siebie samego”. Oznacza to: Będę szanować innych i dbać o nich tym bardziej, im bardziej cenię siebie i troszczę się o siebie.

Nauczycielka zauważa, że uczniowie są zmęczeni lekcją, i proponuje im ćwiczenie odprężające. Zachęca ucznia (bez przymusu) do uczestnictwa w ćwiczeniu relaksacyjnym. Zgadza się, aby uczeń wyrazi! swoje niezadowolenie wynikające z faktu, że nie podobało mu się ćwiczenie. Takiego nastawienia nie można wyćwiczyć w sobie, ono zrodzi się samo, jeżeli będziemy się rozwijać, będziemy szczerzy wobec siebie i zlikwidujemy panujące w nas napięcia.

W miarę możliwości nauczyciele powinni ćwiczyć w czasie zajęć wspólnie z uczniami. Najlepszą nauką jest przykład. Jeśli relaks i odprężenie są dla nas ważne, wówczas i uczniowie uznają te elementy lekcji za istotne, a poza tym będą się czuli mniej obserwowani. Nie zawsze jest to możliwe, gdyż czasami to my prowadzimy ćwiczenia lub musimy kontrolować ich przebieg.