Re exposure of DSC03313

projekt reformy agrarnej. Miała ona zadowolić nie tylko weteranów Pompąjute. Nowoódą w ustawie agrarnej Cezara było dążenie do zmniąjesenia liczby proW. tariatu w Rzymie. Działki ziemi mieli otrzymać obywatele mąjący prtynąjmnltj trąje dzieci. Reforma agrarna Cezara zakrąjona była na dość szeroką akałą i objęła dotychczas wykluczone z wszelkich podziałów grunty publiczne w Kupami (ager Campanus). Utrata żyznych taranów w Kampanii była asongtioit bolesna dla nobilitas, która zwalczała ustawodawstwo Cezara wszelkimi zpptft-bami.

Jednym z najpoważniejszych błędów zabójców Cezara (44 r. p.n.e.) było zakwestionowanie nadziałów gruntów dokonanych przez dyktatora. Bardzo niesręcsu mowa Brutusa odepchnęła ogół płebsu od obozu republikanów. Spadkobiercy polityczni Cezara, Oktawian i Marek Antoniusz, musieli prseprowadzłó jmm* nadziały ziemi dla weteranów.

Ustawodawstwo agrarne schyłku republiki rozładowało tylko najhardikj aktualne bolączki, próbowało ono w pewnym stopniu zahamować proces zaniku drobnej i średniej włazirafci ziemskiej. Jednak wielkie majątki nobilów, a częściowo także ekwitów. nadal nawijały się kosztem gospodarstw chłopskich.

__2. Problem sprzyspeąiWM

Nierozwiązanie sprawy sprzymierzeńców przez Gąjuasa Grakcha i innych działaczy politycznych epowodowało groźne dla Rzymu skutki.

Walim sprzymierzeńców italskich o równouprawnienie miała dwie zasadnicze przyczyny: 1) ekonomiczną - Halikowie sprzeciwiali się wszelkim nowym projektom reform agrarnych, bo zamożniejsi z nich tracili tereny ager publicut przez nich użytkowane, a ubożsi nie otrzymywali nadziałów; 2) polityczną -dojrzał już probiera lówwnanwiikiiiin politycznego. Sprzymierzeńcy italscy brali czynny udział w wojnach prowadzonych przez Rzym, płacili daninę krwi i ponosili różne IwiedcsenU materialne, a nie mieli żadnego głosu w sprawach państwowych. Sprawa uzyskania obywatelstwa rzymskiego i związanych z nim przywilejów była jednakowo ważna dła zamożnych i ubogich sprzymierzeńców.

W 91 r. pJt-e. w Rzymie trybunem ludowym został Marek Liwiusz Druiua, człowiek związany politycznie z optymatami, ale rozumiejący potrzebę dość gruntowną} reformy państwa. Za główną bolączkę uważał wzrost potęgi ekwitów, którzy samowolnie kierowali sądownictwem o zdzierstwa skazując tych namiestników, którzy próbowali ukrócić nadużycia publikanów. Ponadto Dnuuz rozumiał konieczność rozwiązania w jakiś sposób kwestii agrarną] i problemu spny-mierzeńców. Zaprojektował on cztery netowy.

Plerwasa przewidywała wzrest ttczby senatorów do 600 przez dokooptowanie SOOnąffaofstuych ekwttów, ale oddawała sądownictwo o nadużycia w pro win-cjaoh temu rozszerzonemu senatowi odbierając ja ekwitom. Druga obąjmowata resdzlalettie reszty grantów publicznych w Italii tak, aby do podbiału posostek

Jut tylko .błoto i powietrze'. Trzecia rozszerzała przywileje zbożowe proletariatu poprzez nową obniżkę ceny zboża. Czwarta proponowała nadanie pełni praw obywatelskich ogółowi mieszkańców Italii.

Wbrew nadsiąjom Druzusa wszystkie projekty jego ustaw natrafiły na ostry opór zarówno senatorów, jak ekwitów. W tej sytuacji Drasną zdecydował się na podjęcie walki z kołami rządzącymi w Rzymie. Oparciem stały ćę dla niego tąjne organizacje Itallków. Wrogowie nie cofnęli się jednak przed krokiem ostatecznym; Liwiuaa Druzua został skrytobójczo zamordowany.

Śmierć Druzusa i koniec związanych z nim nadziei doprowadziły do wielkiego powstania sprzymierzeńców zwanego wojną ze sprzymierzeńcami (helium sociale) w latach 90-88 p.n.e. Była to jedna z najcięższych w dziejach Rzymu wojen.

Hasłem do ogólnego powstania stały się wypadki w Askulum, w okręgu Picenum, gdzie doszło do rozruchów w teatrze, podczas których zabito pretora, a następnie wymordowano wszystkich przebywających w mieście Rzymian. Do Askulum przyłączyły się ludy środkowąj i południową! halli, wśród których kierowniczą rolę odgrywali Samnici i Marsowi e. Po stronie Rzymu opowiedzieli się tylko Etruskowie i Umbrowie, ponieważ wśród nich saaadnirzą rolę odgrywali wielcy właściciele ziemscy.

Sprzymierzeńcy utworzyli własną organizację państwową będącą połączeniem zasad ustrojowych rzymskich. Italskich i greckich. Nową stolicą stało się miasto Korfmium nazwane Italią. Zasiadał tam senat składający się z 600 przedstawicieli miast Italii, naczelną władzę sprawowało 2 konsulów 112 pretorów. Zaczęto też bić własną monetę z odpowiednimi symbolami, wyobrażającymi zerwanie z Rzymem jak np. personifikację Italii, zawarcie sojuszu przeciw Rzymowi, byka depczącego rzymską wilczycę itd.

Armia sprzymierzeńców obejmowała około 100 tysięcy ludzi i Rzymianie w walce z nią mogli liczyć tylko na własnych obywateli; wojska najemników i .wiernych” sprzymierzeńców przeważnie zawodziły. Wojna toczyła się z wielką zaciętością w najróżniejszych częściach Italii, co wymagało od strony rzymskiej rozproszenia sił. Nie wystarczało dowództwo dwóch konsulów (byli nimi w 90 r. p.n.e. Lucjusz Juliusz Cezar i Rutiliusz Lupua), powołano na legatów, czyli pomocników naczelnego wodza, nsjb&rdziąj doświadczonych strategów rzymskich, m.in. Mariusza iSullę. W walce z Marsami zginą! konsul Rutiliusz Lupua.

Klęski Rzymian spowodowały zachwianie się wierności stojących dotąd po ich stronie Umbrów i Etrusków. W tej ąytuacji Juliusz Cezar wniósł projekt ustawy (tot Julie), na mocy której sprzymierzeńcy wierni Rzymowi otrzymywali pełne prawa obywatelskie. W wyniku przeciągających się walk Rzymianie musieli pójść na dalsze ustępstwa. W 89 r. p.n.e. ogłoszono nową ustawę (l*x Plautia Papiria), która przyznawała prawa obywatelskie wszystkim sprzymierzeńcom, którzy w ciągu 60 dni dożą broń. Ustawy to wniosły rodem w szeregi sojuszników. Po stronie Rzymu opowiedzieli się zdecydowania Etruskowie, a stopniowo zaczęły odpadać od federacji italskiej rćżne ludy. Nąjdłużej stawiali opór Lukasowie i Samnici.

467